شنود
شنود سرویس اطلاعاتی Lockheed Martin RQ-170 Sentinel - iran - sentinel drone - sentinel iran
شنود
شنود سرویس اطلاعاتی Lockheed Martin RQ-170 Sentinel - iran - sentinel drone - sentinel iranهماهنگی و ارتباط سازمان تبلیغات جنگ با سیاستهای اطلاعاتی و حفاظتی
هماهنگی و ارتباط سازمان تبلیغات جنگ با سیاستهای اطلاعاتی و حفاظتی
هماهنگی و ارتباط سازمان تبلیغات جنگ با سیاستهای اطلاعاتی و حفاظتی
برای اینکه هماهنگی و نوع ارتباط تبلیغات
با سیاستهای اطلاعاتی و حفاظتی بیشتر روشن شود، تحدید و انتخاب چارچوب
برای موضوع مورد بررسی لازم است. به بیان دیگر تا زمانی که حدود مرزها یا
موضوع کاملاً آشکار نباشد، پیوند منطقی و معقولی در چهارچوب بحث بوجود
خواهد آمد.
بحث هماهنگی و نوع ارتباط تبلیغات با سیاستهای اطلاعاتی و حفاظتی در صدد پاسخگویی به این سؤال است که آیا ارتباطی بین تبلیغات با سیاستهای اطلاعاتی و حفاظتی وجود دارد؟
تبلیغات در دنیای کنونی با وسایل ارتباط جمعی هر لحظه به نشر پیام، نشان گیری و بمباران مخاطب اقدام می کند. در این دنیای پیچیده ، عناصر اصلی این ساختار را، عوامل گوناگون و پدیده های مختلف مادی و روانی تشکیل می دهند. اما ثقل این تهاجم و دفاع، در میدان جنگی و دفاعی کشورها بسته شده است.
کلید واژه سازمان تبلیغات -جنگ- سیاستهای اطلاعاتی-حفاظتی -عملیات جعل اطلاعات-جاسوسی
هماهنگی و ارتباط سازمان تبلیغات جنگ با سیاستهای اطلاعاتی و حفاظتی
برای اینکه هماهنگی و نوع ارتباط تبلیغات با سیاستهای اطلاعاتی و حفاظتی بیشتر روشن شود، تحدید و انتخاب چارچوب برای موضوع مورد بررسی لازم است. به بیان دیگر تا زمانی که حدود مرزها یا موضوع کاملاً آشکار نباشد، پیوند منطقی و معقولی در چهارچوب بحث بوجود خواهد آمد.
بحث هماهنگی و نوع ارتباط تبلیغات با سیاستهای اطلاعاتی و حفاظتی در صدد پاسخگویی به این سؤال است که آیا ارتباطی بین تبلیغات با سیاستهای اطلاعاتی و حفاظتی وجود دارد؟
تبلیغات در دنیای کنونی با وسایل ارتباط جمعی هر لحظه به نشر پیام، نشان گیری و بمباران مخاطب اقدام می کند. در این دنیای پیچیده ، عناصر اصلی این ساختار را، عوامل گوناگون و پدیده های مختلف مادی و روانی تشکیل می دهند. اما ثقل این تهاجم و دفاع، در میدان جنگی و دفاعی کشورها بسته شده است.
با این مقدمه کوتاه می توان گفت تبلیغات عبارت است از تلاش برای نفوذ بر دیگران به منظور نیل به مقاصد خاص؛ دست اندازی به افکار و احساسات مخاطب. «هارولد لاسول» در تبلیغات سیاسی (Propaganda) به تحت تاثیر قرار دادن افراد، به وسیلة نمایش (شفاهی ، کتبی، تصویری یا از طریق موسیقی) اشاره دارد. «ترنس کوالز» به تلاش عمومی معتقد است که افراد و گروهها با سود جستن از وسایل ارتباط جمعی، برای کنترل، تغییر یا شکل دادن به نگرش دیگران استفاده می کنند. با این هدف که عکس العمل آنان در موقعیتی خاص به اندازه ای که مطلوب تبلیغاتچی است ، موثر واقع شود.
«کیمبال یونگ» تبلیغات بهره گیری کم و بیش عمدی ، سیستماتیک و طراحی شده از علایم که بوطور عمده، توسط تلقین و تکنیکهای روانی شکل می گیرد و با هدف تغییر و کنترل افکار عقاید و ارزشها و در نهایت تغییر رفتار آشکار افراد به سوی مسیر تعیین شده همراه می کنند، می داند. تبلیغ تلاش دارد برای جلب نظر موافقان یا توده انبوه مردم، بر اساس خواست مبلغ تاثیر گذارد . مبلغ، مقاصد مذهبی. سیاسی، اقتصادی و اجتماعی خود را به صورت همه فهم و قابل قبول جامعه با وسایل ارتباط جمعی بیان می کند.
«اتوفریدمان» استاد علم سیاست و تبلیغ معتقد است : باید علت پیدایش تبلیغ را در اذهان تنبل مردم جستجو کرد. البته پیچیدگی این قرن بر اهمیت آن افزوده است. زیرا یک متخصص، همه کاره نیست. «چاکوتین» معتقد است، در دنیای کنونی افرادی مانند گوبلز «از قانون شرطی شدن پاولف» بهتر استفاده می کنند. گوبلز به دنبال استدلال و منطق نبود، بلکه به غرایز اهمیت می داد. «ژان کازنو» در تجزیة و تحلیل عملکرد گوبلز، معتقد بود او افکار عمومی را می ساخت؛ در این راه، سعی فراوان داشت تا آنجا که امکان داشت، ذهن توده را از کار بیاندازد. در نتیجه واپسگرایی جمعی را براساس نماد و اسطوره ها می ساخت. یعنی اصل تشریک مساعی عمومی را به کار می برد.
با این مقدمه کوتاه درباره تبلیغات ، وارد حوزة سیاستهای اطلاعاتی و حفاظتی می شویم. ما برای درک بهتر موضوع، شیوة بررسی را براساس یک نمودار طولی و عرضی مطرح می کنیم. در این بحث، مسایل تحلیل سیاسی و اجتماعی در نمودار طولی و در عرض آن، مسایل حفاظتی و اطلاعاتی تدوین می شود.
1-ضرورت کسب اطلاعات و پشتیبانی از امنیت ملی و بین المللی مبتنی بر مذاکره در عرصة جهانی ، جز در سایة شناخت و سازماندهی منابع اطلاعاتی به دست نمی آید.
2-وظیفه سازمان اطلاعاتی کسب، اخبار و اطلاعاتی است که در مذاکرات بین المللی عنوان یک قطب مثبت در سیر تحولات جاری و در سیستمهای تشکیلاتی بتوان از آن استفاده کرد. اطلاعات باید این قابلیت را داشته باشند که با استفاده از فن آوری ارتباطات نقش موثری ایفا کنند.
3-باید تحولات در عرصة فنون اطلاعات و حفاظت و پیچیدگی آن را به عنوان سلاحی در دست نظامیان و پختگان سیاسی، با دقت و توجه بیشتری دنبال کرد.
4-لازم است به حدود نقش نسبی اطلاعات (که مرکز ثقل تغییر و تحولات در آینده است.) توجه داشت. عدم غافلگیری یک اصل ضروری است. (نمودار صفحه بعد)
شناسایی و نشان کردن در تبلیغات و سیستمهای اطلاعاتی و حفاظتی
شناسایی مخاطبان در تبلیغات و در فعالیتهای اطلاعاتی و حفاظتی، با دو انگیزه کاملاً متفاوت صورت می گیرد.
الف ـ مخاطبان در تبلیغات براساس نمودار قبلی ، شامل گروههای رسمی و غیررسمی و طبقات مختلف مردم شناسایی می شوند. در این طبقه بندی مردم، به
سه دسته کاملاً متمایز از یکدیگر یعنی موافقان، مخالفان و بی تفاوتها شکل می گیرند. هدف از این طبقه بندی آن است که نگرش، عقاید و رفتار مخاطبان تحت تاثیر قرار گیرد. حال این که، سیاستهای اطلاعاتی و حفاظتی شناسایی مخاطبان خود را بر مبنای استفاده از گروهها و طبقه بندی فوق، به منظور بهره برداری از افراد در عملیاتهای گوناگون پنهانی، قرار می دهد.
ب ـ عملیات پنهان فقط بر روی افرادی خاص صورت می گیرد. یعنی عملیاتی فردی است. در صورتی که در تبلیغات، فرآیندی حجمی است.
ج ـ موضوع در تبلیغات کیفی است و در حفاظت و اطلاعات، هم کیفی و هم کمی است.
د- اهداف مبلغ در تبلیغات شناخته، در سیاستهای حفاظتی و اطلاعاتی کاملاً سری و محرمانه است.
ه ـ تبلیغات، به دلیل گستردگی میدان فعالیت، وسیع است اما سیاستهای اطلاعاتی و حفاظتی کاملاً هدفمند و محدود می باشند.
و ـ آموزشها و اصول اطلاعاتی و حفاظتی کاملاً سری می باشند اما در تبلیغات از آموزش به صورت محدود استفاده می کنند. نفوذ در سیاستهای اطلاعاتی و حفاظتی فیزیکی است.
ابعاد امنیتی ارتباطات
ضرورت، فلسفه و عملیات جاسوسی در هر کشوری، ارتباط نزدیکی با امنیت ملی آن جامعه دارد. این امر وسیله ای موثر در ایجاد امنیت جامعه و موجودیت سیاسی اجتماعی، هستند. به عبارت دیگر، هر جامعه ای به خود این اجزاه را می دهد که امنیت خود را از هر جهت تامین کند. امنیت کشور در هر زمان که مورد تهدید واقع شود، برای حفظ آن سعی می شود که به هر طریق ممکن و لازم از آن دفاع کنند. عملیات حفاظتی و اطلاعاتی برای حمایت از سیاستهای داخلی و خارجی کشور، به منظور جلوگیری از غافلگیری صورت می گیرد. سیاستهای داخلی و خارجی برپایه «تبلیغات، انتشار می یابد. به این ترتیب، عملیات اطلاعاتی و حفاظتی با پشتیبانی از سیاستهای داخلی و خارجی با ابزار تبلیغات، شکل می گیرد.
در شرایطی که نیروهای مسلح مجهز به موشکهای الکتریکی، انرژی هسته ای و ماهواره های اطلاعاتی می باشند، باید برای حفاظت از امنیت اقدام کرد. به این دلیل است که «فیلدرمارشال مونتگمری» معتقد است، ارزش کار اطلاعاتی در دستگاههای وابسته به آن ، به نحوی ناشی از ابتکار عمل و غافلگیر کردن دشمن است. بنابراین کسانی که معتقدند تاسیس دستگاه جاسوسی و ضدجاسوسی برای ملتها لازم و ضروری است ، سعی دارند هوشیاری و آگاهی نظام را بالا ببرند تا افراد نفوذی و غیر مسؤول را از اطلاعات محرمانه، محروم سازند. زیرا کشمکش بین المللی و بحران منطقه ای روز به روز افزایش می یابد و مجالی برای کسب اطلاعات توسط جاسوسان حرفه ای باقی نگذاشته است. به این دلیل فن آوری ارتباطات در عرصه سیاست حفاظتی، نقش مهمی ایفا می کند.
نوع ارتباط مستقیم تبلیغات با سیاستهای اطلاعاتی و حفاظتی
تعریف منابع آشکار و پنهان
در یک نظام سیاسی دو منبع معتبر وجود دارد. هر یک از این دو در یک نظام، نقش مهمی بازی می کنند. ارتباط مستقیم تبلیغات با سیاستهای اطلاعاتی و حفاظتی در رابطه بین منابع آشکار و پنهان نهفته است.
ارتباط مستقیم تبلیغات و حفاظت را در نمودار هماهنگی تبلیغات با سیاستهای اطلاعاتی و حفاظتی می توان کامل مشاهده کرد. تفکرات جدیدی در دنیای کاملاً حرفه ای امروز مطرح می شود که مغایر سیاستهای اطلاعاتی و حفاظتی چندین هزار ساله است.
دستگاههای اطلاعاتی نظامی اشتباه می کنند که باور دارند هرچه در ارتباط با جنگ نظامی است ، صرفاً یک امر نظامی و محرمانه تلقی می شود. در صورتی که حیاتی ترین تصمیمهای جنگی در پشت درهای بسته و به وسیله سیاستمداران اتخاذ می شود.
دربارة میزان و نقش نسبی سیاستهای اطلاعاتی و حفاظتی در ارتباطات ، تفکر روشنی پدیدار شده است. یعنی آن چه که در جهان معاصر افرادی مانند «مک لوهان» «لاسول» و «تافلر» ترسیم می کنند، این است که هرچند کار دستگاههای جاسوسی مبتنی بر فریب و نیرنگ است، اما بسیاری از مجریان آن ، از منابع آشکار و بی روح هستند. بنابراین علاوه بر فریب و نیرنگ، تبلیغات نیز در تاریخ اطلاعات و حفاظت نقش مهمی بازی می کند. با توجه به همین شرایط است که در گذشته، انجام «عملیات جعل اطلاعات» به نفوذ عوامل انسانی نیاز داشت. اما امروز دیگر نفوذ عوامل انسانی کافی نیست، بلکه شبکه بزرگی از سیستمهای تبلیغاتی و ارتباطاتی وجود دارد که دنیای امروز را هدایت می کند.
در یک نگاه ژرف به ارتباطات انسانی معاصر در می یابیم، نمادها، علایم و نشانه ها قلمرو مخصوص دارند. آنها در جهت بیان و تفسیر کنشهای متقابل در روابط افراد و گروههای اولیه و ثانویه دارای کاربرد اساسی می باشند و درک فوری پیامها و علایم و نشانه ها و پاسخ سریع به پیام آنها در امنیت ملی؛ نقش موثری ایفا می کند. در نتیجه مهارتهای ارتباطی در سیستمهای اجتماعی، ما را از نظر شیوه و روش ارتباطی وابسته می کند. در واقع، منبع خبر را براساس تجزیه و تحلیل پیامش مشخص و متمایز می سازند. معمولاً سازمانهای پنهان در ارتباط منابع خود را از میان منابع بی روح و منابع زنده انتخاب می کنند.
منابع بی روح سازمانهای پنهان، شامل خبرگزاریها، سرویسهای سخن پراکنی مطبوعات ، نشریات حرفه ای و کتب (نشریات آماری، تاریخی و کتابهای تخصصی) می باشد.
امروزه، دامنه این منابع بسیار گسترده شده است. زیرا توجه به ساختار تبلیغ سیاسی بیش از حد ، ارتباط با سازمانهای پنهان دارد. اگر ساختار تبلیغ سیاسی را به عنوان «تلاشی نظام یافته برای شکل دادن ادراکها ، دستکاری شناختها و هدایت رفتار» بنگریم. پس لازم است بررسی روند تبلیغات سیاسی را بگونه ای ببینیم که تحلیلگر را قادر می سازد تا بطور مستقیم میزان بهره مندی از رسانه ها و پاسخ مخاطبان را در جایگاههای واقعی مشاهده کند. تاثیرات پردامنه ممکن است گاهی اوقات شناخته شده نباشد. البته این تحلیلگران در سازمانهای گوناگون مشغولند.
مانند وابستگان مطبوعاتی در سفارتخانه ها تحلیلگران مطبوعاتی در دستگاههای سازمان پنهان، سازمان تبلیغات اسلامی، خانه های فرهنگ و نمایندگان ولی فقیه در نیروهای مسلح و غیره. به هرحال سازمانهای پنهان از «منابع بی روح آشکار» استفادة بسیاری می برند. موضع رسمی و زمینه های موضع گیری در تبلیغات رسمی مشخص می شود. اگر بپذیریم که هدف تبلیغات سیاسی ، دست یابی به پذیرش ایدئولوژی مبلغ توسط مردم است، «جوزف گوبلز» درست گفته است که ، تبلیغات هیچ روش اساسی ندارد و تنها هدفش غلبه بر توده هاست. اما این تبلیغات باید زمینه های مناسبی داشته باشد و آن مستقیماً به زمان بستگی دارد. سازمانهای پنهان از تبلیغات سیاسی این بهره برداری را می کنند که شناسنامه رویداد را در گذشته مفتوح می کنند و تفسیر مبلغان را در زمان حال مورد توجه قرار می دهند. منبع تبلیغات سیاسی معمولاً سازمانها می باشد. مبلغ نمایندة رسمی آن به شمار می رود. گاهی هویت سازمانی، که پشت تبلیغات قرار دارد، کاملاً آشکار است. گاهی به منظور رسیدن به اهداف مورد نظر نهاد و سازمان ، ضروری است تا هویت سازمان پنهان بماند.
پس زمانی تحلیلگر به مشکل برمی خورد که تعریف آگاهانه ای وجود نداشته باشد همچنان هویت منبع ناشناس باقی بماند. بنابراین سازمان پنهان با دیدگاه تاریخی و نگاه کردن به تصاویر کلیتر که از منابع پنهان در دست دارند، متوجه می گردد که در پشت این تبلیغ سیاسی چه کسانی قرار دارند. هدف آنان در آن مقطع زمانی چیست؟ گزارشگران سازمان پنهان در این مرحله ، از درون منابع بی روح آشکار، اهدافی را می یابند. این اهداف به درد مبلغان کشور می خورد. تبلیغات سیاسی امروز از تمام رسانه های موجود (مطبوعات ، رادیو و تلویزیون، فیلم ، پوستر، گردهمایی، آگهی، سخنرانی، پرچم، نام گذاری بناهای یادبود، سکه، تمبر، کتاب، بازی، برنامه های شادی آور، شعر، موسیقی، رویدادهای ورزشی و فرهنگی ، گزارش اداری، کتابخانه ها، پاداشها و جوایز و ) استفاده می کنند.
به گفته «جک الول» مبلغ راه کارهای خود را براساس دانش و شناخت خود از انسان، تمایلاتش، آرزوهایش، نیازهایش، فعالیتهای روانی اش و شرایطش انتخاب می کند. اعتبار منابع، از عوامل موثری بر تغییر است. با توجه به این نکته است که ارتباطات در سازمانهای پنهان و دستگاههای ارتباطات جمعی ، دارای محاسن و معایبی می باشد.
محاسن ارتباط سازمان پنهان و آشکار
1 -ارتباطات جمعی به دلیل مجاز بودن فعالیتهای آنها، مورد سوء ظن دشمن قرار می گیرد.
2-به دلیل لزوم بهره گیری از روشهای مانند «پرسش» و «داستان سازی» در سازمانهای پنهان، بهره برداری از سازمانهای آشکار و افراد، قابل توجیه است. استفاده از امکانات خبرنگاری، بیمارستان ، ماشینهای آرم دار دولتی و امری عادی تلقی می شود.
3-مشاغل برخی از سازمانهای آشکار مانند کارمندان آب و برق و مخابرات خبرنگاران و به عنوان پوشش مورد استفاده قرار می گیرند.
4-دستگاههای آشکار گاهی به دلیل موقعیت ممتازشان، با اصرار حریف به اطلاعات محرمانه دست می یابد که در غیر این صورت، هرگز امکان پذیر نمی باشد.
5-سازمانهای پنهان، بخشی از اطلاعات و تصمیمهای درون تشکیلاتی را در اختیار سازمان آشکار قرار می دهند تا نسبت به آن از سوی وسایل ارتباطات جمعی و افکار عمومی، برخورد قاطعی صورت پذیرد.
6-سازمانهای پنهان، اطلاعات ذی قیمتی (به اندازه مورد نیاز) را در اختیار ارتباطات جمعی قرار می دهد تا در اثر واکنش دشمن نسبت به آن، شیوه های منطقی و متقابلی اندیشیده شود.
معایب ارتباط سازمان پنهان با وسایل ارتباط جمعی
1-افرادی که در سازمانهای پنهان کار می کنند، به واسطه حضور در دستگاههای ارتباط جمعی شناسایی می شوند.
2-فعالیت سازمان پنهان، در صورتی که با سازمانهای آشکار فعالیت کنند محدود می شود.
3-اعتبار دستگاههای آشکار ، در صورتی که عملیات سازمان پنهان کشف شود زیر سؤال می رود.
4-اگر بر عملیات پوشش، لازم نباشد، نظام و حکومت تضعیف می شود.
از دوران گذشته تاکنون این فرضیه استوار است که در صورت شناخت دشمن و آگاهی از نیات . مقاصد و توان آن ، امکان سیاستگذاری و اخذ تصمیم مهم را برای نخبگان و حاکمان، به مراتب آسانتر می کند. کسب قدرت، الزاماً در کنترل تشکیلات و محتوای نظامهای ارتباطی شکل می گیرد. بی تردید مهمترین اثر فن آوری ارتباطات و رایانه ای بر حاکمیت ملی، این است که مفهوم حاکمیت ، از مرز جغرافیای به مرز اطلاعاتی تغییر جهت داده است. در کشورهای جهان سوم ، دولتها با نام امنیت ملی، برای کنترل ارتباطات دوربرد قدرت گسترده ای را اعمال می کنند. فن آوری پیچیده و سرمایه بری نظیر ارتباطات و رایانه که در دست کشورهای چند ملیتی است، کشورهای جهان سوم را سخت به وحشت انداخته است. جهان سوم به سخت افزار، نرم افزار و آموزش نیاز فراوان دارد. در اداره کردن سیستم ارتباط نیز عمیقاً وابستگی دارد. اکنون این دیدگاه که ، اطلاعات کالایی است و آن را می توان خرید، فروخت و برای آن مالیات وضع کرد ، به صورت فزاینده ای در حال پا گرفتن است. مفهوم نسبی اسرار شخصی، در حال اضمحلال می باشد.
اکنون بیشتر از هر زمان دیگر قابلیت رایانه ها در پردازشت و انباشت داده ها به چالش فرا خوانده شده است. بطور مثال در زمان «ناپلئون اول»، «ژوزف نوشه» و پس از وی سرهنگ «شاواری» به جمع آوری اطلاعات و اخبار نظامی و خارجی مبادرت می کردند، پس از آنان «کارن شولمیتر» با جمع آوری اطلاعات بسیاری از عملیاتهای نظامی، توانست ارتش اتریش را فریب دهد. اما امروز دیگر فرد در دنیای مدرن نمی تواند کاری از پیش ببرد. نمونه دیگر روش انگلیسیها در جنگ روانی است، بخصوص انتشار زبان انگلیسی به عنوان زبان بین المللی که بسیار حایز اهمیت است. شکی نیست، امروزه، خبرگزاریها، روزنامه ها مجلات و رادیوهای بین المللی، تبلیغات و افزایش کانالهای ارتباط بین المللی در تبادل اخبار و اطلاعات کمک کرده است.
بنابراین، هدف از گفتمان این است که سیستمهای اطلاعاتی و حفاظتی در کنار ارتباطات ، از آن استفاده می کنند و همچنان ارتباطات نیز از سیاستهای اطلاعاتی بهره می گیرند. اکنون سؤال این است که دستگاههای اطلاعاتی و حفاظتی، در بهره برداری از ارتباطات به دنبال چه اهدافی و در صدد کسب چه نوع اطلاعاتی هستند. از این روست که ارتباطات ملی چهار صد سال گذشته در حال تکامل کیفی می باشد. در طول همین سالها، تشکیلات حفاظتی و اطلاعاتی نیز متکامل تر شده اند.
به بیان دیگر، تکامل کیفی زبان، همبستگی معناداری با چشم و گوش در جامعه اندام وار داشته است. قانونهای گذشته استخباری دیگر امروز کاربرد کمتری دارند. اما هنوز ریشه آنها خشک نشده است. ریشه استخبار جدید، برپایه مبانی گذشته بنا شده است. اما، سرعت فن آوری ارتباطی آن را متحول ساخته است. این ریشه، قانونمندی جدیدی بکار می برد و این روش، مبتنی براین است که حداکثر جمع آوری اخبار و اطلاعات در خاک دشمن به دست آید و انتشار آن در طبقه بندی سری و محرمانه باشد. لیکن این قانونمندی از توجه صرف به نیروی انسانی به در نظر داشتن فن آوری، گرایش یافته است.
لازم به توضیح است که در جنگ نظامی امروز، یکی از عوامل مهم و پیچیده ارتباط دستگاهای اطلاعاتی با ارتباطات است. جهان هر روز شاهد جنگ جدیدی است. به تبع آن نیز دستگاهای حفاظتی و اطلاعاتی شیوه جدیدی اخذ می کنند. در دنیای تافلر و مک لوهان دیگر جنگ، جنگ نظامی نیست بلکه جنگ دارای انواع گوناگون است.
اگر سیاستهای اطلاعاتی و حفاظتی را نفوذ، جعل اطلاعات دشمن، حفاظت از اسرار دولتی و تامین مخابرات و ارتباطات بدانیم، در مرحله اول سیاستهای اطلاعاتی و حفاظتی جنگ هوش و عقل بشر است و پیروزی با طرفی است که سازماندهی شده بر دشمن فایق می آید.
جنگ اطلاعاتی و ارتباطی، یک جنگ عادی نیست، بلکه جنگی از فواصل دور و در یک دهکده جهانی است . خط مشی این نوع جنگ نیز مبتنی بر بعد چهارم یعنی فضا است. یعنی براساس رشد فن آوری در جهان معاصر می باشد. جدیدترین دیدگاه دانشمندان ارتباطات که شرایط نوین آن را براساس جنگ امواج ترسیم می کنند، شرح و بیان خواهد شد.
براساس نوشته «موریس آر دیوی» در کتاب «تکامل جنگ»، در جنگ امواج جنگ موج اول نمای یک قبیله است که نزاع در آن ویژگی جنگ را ندارد. بلکه یک «نزاع دسته جمعی» میان گروهی است و نتیجه آن سلطه نظامی است . جنگ موج دوم با انقلاب صنعتی آغاز، با سربازگیری اجباری تکمیل می شود. این جنگ به نظر «پالمر» جنگ محدود به جای جنگ نامحدود است. تحول جنگ در این دوره به دانشگاهها ، افسران حرفه ای و تحقیقات و نوآوری کشیده می شود. «کلوز و تیز» ، پدر استراتژی نوین ، جنگ را کنش خشونت تا آخرین مرزهایش می دانست. «لودندرف» استراتژیست مشهور، جنگ را دنباله سیاست می دانست و جنگ کامل را «نظم سیاسی تابعی از ارتش» می پنداشت یعنی به حداکثر رساندن ویرانی، چیزی که «لیدل هارت» در کتاب تفکر استراتژیک آن را با عنوان نظریه «کورتیس لومه» به نقد کشیده است. «فرد کایلان» در کتاب «جادوگران واپسین»، نبرد نیکی و بدی لومه را حافظ بمب هسته ای آمریکا معرفی می کند که در دهة شصت میلادی در آلمان با رویاروی دو پیمان «ورشو» و «ناتو» به نقادی کشیده شد. جنگ موج سوم: اواخر دهه هفتاد، با جامعه توده وار به چالش برخاست. این چالش، در سال 1991. م در جنگ خلیج فارس نمایان شد.
«آلن کمپن» از مجریان جنگ خلیج فارس نوشت؛ یک اونس سیلیکون در یک کامپیوتر می توانست اثری بیش از یک تن اورانیوم داشته باشد. عصاره این تفکر را «فاطمه مرنیسی» جامعه شناس مراکشی این گونه نوشت: برتری غرب بیش از آنکه مرهون سخت افزار نظامی باشد، از این حقیقت مایه می گیرد که پاسگاهای نظامی آن را «آزمایشگاه» و سربازان آن را «مغزها» تشکیل می دادند و ارتشی از پژوهشگران و مهندسان. «دن مورلی» معتقد است، آن چیزی که همة این کارها را می کند، جنگ افزارهایی است که به جای حجم قدرت آتش بس ، مبتنی بر اطلاعات است. یعنی قدرت آتش، اطلاعات نخستین آزمایشی بود که براساس آرایش تداوم، فرماندهی و کنترل نیروهای رزمی از طریق ماهواره ها تشکیل شد.
مدار اطلاعاتی و تبلیغاتی در سیاستهای اطلاعاتی و حفاظتی
در هر یک از سازمانهای اطلاعاتی و حفاظتی پنهان براساس محورهای ششگانه زیر، روشها و تکنیکها و فنون خاصی بکار می برند.
1-اخبار از منابع آشکار و پنهان تولید، کسب و جمع آوری شود.
2-اطلاعات و اخبار در سازمانی متمرکز، دسته بندی و طبقه بندی شود.
3-تجزیه و تحلیل و پرورش اخبار به شکل تخصصی صورت گیرد.
4-عوامل و شبکة نفوذی دشمن در ساختار سیاسی کشور کشف شود.
5-از اسرار و اطلاعات سری و نیمه سری دستگاههای اجرایی و سیاسی حفاظت شود.
6-اطلاعات لازم به دستگاههای اجرایی ، تبلیغی و سیاسی ارایه شده و با کشورهای دوست همکاری متقابل ایجاد شود.
پس از تجزیه و تحلیل دقیق عملکرد در کشورهای مختلف: مشخص شده است که فقط پنج درصد اطلاعات و اخبار محرمانه در کشورهای پیشرفتة ارتباطی به بیرون درز می کند و در کشورهای جهان سوم حدوداً هفتاد درصد از اطلاعات محرمانه از طریق منابع آشکار به بیرون درز می کند.
منابع خبری آشکاری که دشمن از ان اطلاعات بسیار زیادی کسب می کند عبارتند از:
1-سخنرانی و مصاحبه با شخصیتهای سیاسی کشورها.
2-اخبار، اطلاعات، گزارش، تحلیل روزنامه ها، مجلات، رادیو و تلویزیون و غیره.
3-استفاده از گروهها و مجامع علمی و پزشکی و غیره.
4-تطمیع دانشمندان و متخصصان در امور فنی و صنعتی.
5-استفاده از اشخاص و افرادی که به دلایل مختلف به کشورهای دیگر سفر می کنند.
6-بهره برداری از بسته های پستی و نامه ای ارسالی.
7-نظرخواهی مطبوعات و یا رادیو و تلویزیون و مصاحبه سیاسی با مسئوولان و شخصیتهای بلندپایه و طرح سؤال جهت دار به منظور اخذ اطلاعات.
8-دیدارهای سیاسی رسمی و غیررسمی و نظامی و اقتصادی و هیاتهای بلندمرتبه کشورها با سازمانهای بین المللی.
9-اعزام کارشناسان و متخصصان و جمع آوری اخبار و اطلاعات.
در بسیاری از موارد به صورت ناخودآگاه اطلاعات ذی قیمتی را در اختیار دشمن قرار می دهند. اطلاعات ارایه شده در ظاهر، اخبار بی اهمیت یا غیرسری هستند. ولی دشمن با دقت در زوایای جمله ها، سخنان و حالات روحی و یا باطنی رسیده با سخنران از محتوای کلام وی اطلاعات جدیدی کسب می کند.
بطور کلی کشورهای غربی مخصوصاً اروپا و آمریکا با تولید و اختراع ابزارهای اطلاعاتی، توان مهندسی و صنعتی زیادی را در این زمینه به کار گرفته اند به همین نسبت نیز تعداد نیروها و کادرهای جاسوسی خود را کاهش داده اند. ولی در سیستمهای جاسوسی کشورهای شرقی، نقش عنصر انسانی در کسب اطلاعات بسیار زیادی می باشد. بطور مثال در جهان معاصر روشهای جدیدی نظیر کمپرس و فشرده کردن اطلاعات، انتقال آن از طریق ماهواره، بکارگیری روشهای رایانه ای ، دادن کدهای فراوان به اطلاعات بهره برداری از اطلاعات متمرکز در آرشیوها و سرعت انتقال اطلاعات را دگرگون ساخته است. روشهای بهره برداری صحیح از اطلاعات ، انتقال آن به نیروهای خودی، جلوگیری از آسیب پذیری یا آمادگی برای مقابله با توطئه های احتمالی در سطح نظامهای سیاسی گزینش و ارایه اخبار به دستگاههای اجرایی، سیاسی و تبلیغاتی از نکات لازم و قابل توجه بشمار می رود.
سیاستهای اطلاعاتی و حفاظتی و وسایل ارتباط جمعی
وسایل ارتباط جمعی در جهان معاصر حتی آن گروه که در محدوده منطقه ای با کشوری به تحلیل اخبار سیاسی و نظامی و اقتصادی و علمی می پردازند، از منابع خبری و ارتباطات جمعی به شمار می روند.
هدف از ایجاد ارتباط سیاستهای اطلاعاتی و حفاظتی با رسانه های جمعی به دلایل زیر می باشد:
1-کثرت اخبار و اطلاعات و تنوع و کیفیت آن: اخبار و اطلاعاتی که از این منبع کسب می شود، دارای فراوانی، کیفیت عالی و تنوع می باشد. در این بخش امکان تطبیق و مقایسه را فراهم می آورد.
2-اخبار و اطلاعات منابع خبری آشکار، مستقیماً در اختیار دستگاههای اطلاعاتی و حفاظتی قرار می گیرد. در نتیجه تحریف آن کمتر امکان پذیر می باشد.
3-منابع خبری آشکار و اداره کنندگان وسایل ارتباط جمعی، کمتر در صدد حفاظت و پنهان کاری می باشد. در نتیجه دسترسی به آنها آسانتر و بی خطر می باشد.
4-اخبار اطلاعات کسب شده در این بخش کم هزینه است.
5-سرعت انتقال در این بخش بسیار زیاد است. این ویژگی ، دستگاهای اطلاعاتی و حفاظتی را وادار می کند که از این طریق به جاسوسی پنهان اقدام کنند.
عوامل بسیاری در دسترسی سازمانهای اطلاعاتی و حفاظتی یا کیفیت منابع خبری آن دخالت دارند. از جمله این عوامل می توان به موارد ذیل اشاره کرد:
1-سیاست دولتها در ارتباط با نحوة اداره یا کنترل وسایل ارتباط جمعی است.
2-حذف کامل اطلاعات دشمن از متن اخبار و اطلاعات منتشر شده از سوی وسایل ارتباط جمعی امکان پذیر نمی باشد اما سیاستهای ارتباطی می تواند از آسیب پذیری این اطلاعات جلوگیری کند.
3-کیفیت روابط خارجی کشور در دسترسی به اخبار و اطلاعات بسیار مهم ارزیابی می شود. وحشت بسیاری از کشورها به دلیل آن است که از طریق ماهواره های پخش مستقیم، در معرض پیامهای سیاسی قرار می گیرند در نتیجه اقتدار ملی خود را به شدت مورد تجاوز می بینند و به یک تهاجم تبلیغاتی دچار می شوند. سخن پراکنی رادیویی و تلویزیونی هم به عنوان ابزار دیپلماسی عمومی و هم به مثابه جنگ روانی عمل خواهد کرد. بنابراین رویدادهای جهانی و بحرانی ، از مجموعه عوامل تاثیرگذاری به شمار می روند. عوامل انسانی و اعتقادی از نظر تاثیرگذاری مستقیم و غیرمستقیم افزایش شگفت انگیز تحقیق عملی، به خدمت گرفتن نیروهای انسانی، رشد صنعتی و رقابت نظامی ، چهره تولید و انتقال اطلاعات در جهان معاصر را دگرگون ساخته است. توسعة رایانه و فن آوری ارتباطات ، ابعاد تازه ای به اطلاع رسانی و تبلیغات بخشیده است. جمع آوری و سازماندهی اطلاعات، چه در ابعاد آشکار و چه در ابعاد پنهان و اشاعه آن روز به روز پیچیده تر می شود.
این پیچیدگی به عوام چندی بستگی دارد.
1-حجم اطلاعات و تحقیقات روزافزون
2-محدودیت امنیتی در ارایه اطلاعات.
اختفای اطلاعات در زمینه تحقیقات نظامی و صنعتی امری متداول است. اما مساله این است که در زمان تصمیم گیری ، چه اطلاعاتی و به چه میزانی کنترل یا منتشر شود؟ در حالی که «جریان آزاد اطلاعات» در یک محدودة مشخص، رهگشا نمی تواند باشد. این مهم نیاز به تدوین سیاستهای اطلاعاتی و حفاظتی دقیقی دارد.
شخصیت فردی و اجتماعی درتبلیغات و سیاستهای اطلاعاتی و حفاظتی
شخصیت فردی و اجتماعی از موضوعاتی هستند که مورد توجه تبلیغات و سیاستهای حفاظتی قرار دارند. نگرشهای پایه ای فرد نسبت به اهداف و باورهای مردم در هنگام کودکی شکل می گیرد. این نگرشها در دوران بعدی زندگی تقویت می شوند. مگر اینکه دچار آسیب دیدگی شود و از خود بیگانگی به وجود آید . اما شخصیت اجتماعی و نگرشهای سیاسی فرد، تابعی از نظرات گروهی است که فرد به آن تعلق دارد. بنابراین تبلیغات به دنبال یافتن گروهها کلیدی در جامعه است. و این گروهها دارای نیازهای خاصی می باشند. مبلغ برای پاسخ مطلوب به نیازها، نوع جاذبة آن را مشخص می سازند. نگرشهای مرد
م در خصوص نیازهای سه گانه مشخص شده زیر، دارای کششهای گوناگونی هستند:
1-نیازهای سیاسی که از نگرشهای پایدار به شمار می روند.
2-نیازهای گروهی فرد که با تغییر نگرش فرد تغییر می یابد.
3-نیازهای محیطی که در برخورد با مسایل دردناک، تغییر می کند.
سیاستهای اطلاعاتی و حفاظتی و تبلیغاتی، با استفاده از همین موضوع، آگاهند که مخاطبانی که نیاز شخصی دارند تاثیر پذیری بیشتری از خود نشان خواهند داد. تبلیغات اگر تنها منبع کسب اطلاعات برای مخاطب باشد، ممکن است نگرش و باور جدیدی در خود ایجاد کند. تبلیغات هنگامی موثر است که مخاطبان آن، حداقل در برخی نگرشها ، با مبلغ شریک باشد. تبلیغات زمانی بیشتر اثر می گذارد که به سوی توده های مشابه جهت گیری شده باشد. برای مثال، توان نظامی، می تواند در مخاطب ترس ایجاد کند و به تصویر کشاندن کار دشمن، می تواند خشم و کینة جمعی به وجود آورد. شاید موثرترین تکنیک تبلیغات خارجی ، تطبیق محتوای پیام با سیاستها و اقدامهای واقعی حکومت باشد. شگفت آور است اگر بدانیم که اقدامهای جنجال برانگیز حکومتها در صحنة بین المللی، مورد توجه بخش گسترده ای از جوامع خارجی قرار می گیرد، در حالی که تبلیغات منظم آنان تنها به شمار اندکی از مخاطبان می رسد .
در یک کلام ؛ مردم پیش از آن که تحت تاثیر تبلیغات قرار گیرند از اقدام حکومتها متاثر می شوند. بنابراین گروهها یا افرادی که با دولت خود بیگانه شده اند شکار اولیه تبلیغات خارجی را تشکیل می دهند و از همین افراد، دستگاههای اطلاعاتی و حفاظتی سوژه خود را انتخاب می کنند. با این همه، عده ای معتقدند که تبلیغات در کوتاه مدت و در شرایط بحرانی مانند شورش، اعتراض، اعتصاب، انقلاب، کودتا و جنگ یا درگیری های مسلحانه بطور موثر مورد استفاده قرار می گیرد. به گونه ای که افراد را تحت تاثیر قرار داده، هر آنچه که مبلغ تبلیغ می کند، انجام می دهند یا از آن تاثیر می گیرند. به همین دلیل است که تبلیغات در عملیاتهای براندازی کشورهای انقلابی، بسیار مورد استفاده قرار گرفته است.
یکی از ماموریتهای مهم تبلیغات این است که عناصر قدرت آفرینی که دشمن از آن بهره مند است را در قالب ضدتبلیغاتی مناسب، ارایه کند. این منطق تبلیغاتی (ضدتبلیغات) وسایل ارتباط جمعی راه یافته، تمام ویژگیهای مخاطب بیگانه را مدنظر قرار داده است. سیاستهای اطلاعاتی و حفاظتی در کلی ترین مفهوم، در حوزة ارتباطات به نقش قدرت اقتصادی، سیاسی یا اقتدار ملی می پردازند. ارتباطات سیاسی، از نظر محققان، اهداف متفاوتی دارد. گروهی به وسایل و امکانات موجود برای ترغیب و اقناع دیگران بسنده می کنند. روان شناسان به شناخت و ترغیب اعتقاد دارند. «هارورد لاسول» معتقد است نظارت بر محیط به وسیله نقش خبری، همبستگی اجتماعی به وسیله تفسیر و تشریح ، انتقال فرهنگ به کمک آموزش امکان پذیر می باشد. «چارلز رایت»، محقق دیگر وسایل ارتباط جمعی ، بر نقش سرگرمی به منظور رفع تنهایی و کاهش فشارها اجتماعی تاکید دارد. «ویلبر شرام» ایجاد وحدت و اشتراک فکر و جنبه های امنیتی را در نظر می گیرند. «ژوژمیل» ایجاد تعادل اطلاعاتی در افکار عمومی و تغییر در سازمان را در انتقال احساس ، مورد تاکید قرار می دهد. به این ترتیب، سیاستهای اطلاعاتی و حفاظتی، عامل رفع نیاز با انگیزة کسب قدرت را با اعتبار و ثروت درهم می آمیزد. در نهایت هم اینان با هدف رسیدن به امنیت شکل می گیرند.
به طور کلی، سازمانهای اطلاعاتی و حفاظتی در سیاستهای خود، همواره سعی دارند به اخبار و اطلاعاتی دست یابند که ماهیتاً این اطلاعات در جهت سیاستهای دستگاهای اطلاعاتی رقم می خورد. ارتباطات کمک می کند که اخبار و اطلاعات پیرامون ارکان اصلی و ثبات در حاکمیت جمع آوری شود. این جمع آوری به منظور شناسایی ماهیت و قدرت حکومت دور می زند.
با توجه به مطالب مطرح شده، اکنون به شیوة تبلیغی و عملکرد گروههای برانداز در جریان براندازی حکومتها توجه می کنیم:
1-تبلیغات ویژه برای اعضای تشکیلاتی ، زندانیان، توابین و خانواده معدومان.
2-تبلیغات در محافل و مجامع علمی و سازمانهای بین المللی مانند «کمیسیون حقوق بشر» و غیره.
3-تبلیغات در مناطق مختلف جغرافیایی مانند کردستان، سیستان و بلوچستان و
4-تبلیغات برای بالا بردن میزان اعتماد مردم به آنان.
جمع آوری اطلاعات از سازمانها و جریانهای سیاسی، اهداف و خط مشی و نوع رهبری گروهها و دولتهای دیگر باشد. اهداف این بخش، شخصیتهای سیاسی ذی نفوذ اجتماعی، نمایندگان مجلس، هیات دولت ، مسؤولان بودجه و مراکز اقتصادی و علمی و فنی می باشند. امروزه ، نقش ارتباطات بین المللی و امپریالیسم خبری بخصوص در روابط بین الملل، ایجاد تضاد و درگیری توسط رسانه ها از یک سو و فعالیت رادیوها روزنامه ها و مجلات برای بسیج توده ها علیه دشمنان، حفظ صداقت دوستان و جلب همکاریهای بی طرفان و شکستن روحیه دشمنان، جذب فعالانه از سوی دیگر، روشن می باشد و سیاستهای اطلاعاتی و حفاظتی بازخورد تبلیغات را ارزیابی و جمع آوری می کند. تا در سیاستهای آینده تبلیغات خودی و مبارزه با امپریالیسم خبری، مورد توجه قرار گیرد.
از این روست که، «دوب» برای تبلیغات اصولی برشمرده است:
1-آگاهانه و عمدی بودن.
2-تحریک عواطف و احساسات.
3-استفاده از تلقین.
4-استمرار به وسیله گرایشهای جنبی.
5-استفاده از بازتابهای شرطی.
6-استفاده از ضدتبلیغ.
7-متقاعدسازی.
حال با این بیان، مبلغ باید بداند:
1-هر پیام به هر صورت، شکل و شمایل و یا هرگونه کیفیت، قابلیت جذب شدن در جامعه را ندارد.
2-جامعه فقط با یک پیام خاص برخورد ندارد.
3-پیام قابل پذیرش ناگهانی و دفعی در جامعه جذب نمی شود.
براساس همین قوانین و قواعد است که تبلیغات از روان شناسی اجتماعی بهره برداری بسیاری می کند.
نقش ارتباطات سازمانی در سیاستهای اطلاعاتی و حفاظتی
ارتباطات سازمانی با دو بخش اطلاعاتی و حفاظتی تناسب دارد:
1-ارتباطات انسانی از طریق بیگانگانی که به نوعی از کشور اطلاعاتی دارند یا به آن دسترسی دارند. مصادیق بارز آن، شامل طیف وسیعی از خبرنگاران، عکاسان و فیلمبرداران خارجی است که به شکل قانونی در کشور فعالیت می کنند. این گروه مسافران خارجی و کارکنان سفارتخانه ها و خارجیان شاغل را نیز شامل می شوند. سیاستهای دستگاههای اطلاعاتی و حفاظتی به نحوی در تکاپوی نفوذ در این طیف وسیع از «منابع آشکار با روح» می باشد. سیاستهای اطلاعاتی و حفاظتی بیشتر در این بخش حول محور استخدام غیرفعال می چرخد.
2-ارتباطات انسانی از طریق هموطنان مرتبط با بیگانه است. مانند خبرنگاران رسانه ها، ماموران اعزامی به خارج از کشور، مهاجران، جهانگردان، بیماران ماموران دولتی و دانشجویان که برای طی دوره علمی فنی اعزام شده اند.
شیوه های دستگاههای اطلاعاتی و حفاظتی برای استفاده از ارتباطات انسانی:
1-زیر پاکشی 2-مصاحبه 3-بازجویی
دستگاههای اطلاعاتی و حفاظتی در این بخش کمتر سرمایه گذاری می کنند، زیرا می دانند دسترسی به هدف توسط گروههای فوق الذکر ، سرمایه خور می باشد. بدون آن که نتیجه بخش باشد. به همین دلیل لازم است ، ارتباطات انسانی حتماً مفید ارزیابی شوند. در غیراین صورت هرگونه سرمایه گذاری در این بخش سودآور نخواهد بود.
آیندة جاسوسی
مبحث ما در گذشته عمدتاً فن آوری ارتباطی و سیاستهای ارتباطی و حفاظتی بوده است. لذا تکرار آن ضروری نیست. فقط به بحث جدیدی با عنوان «آیندة جاسوسان در موج سوم»، می پردازیم. خوب است نگاهی به داستان «کاله گین»، جاسوس روسیه که به غرب پناهنده شد، بیاندازیم و به یاد داشته باشیم. زیرا جنگ سردی که با فروپاشی روسیه به پایان رسید با جنگ سرد دیگری در داستان جاسوسی آغاز شد. این مساله «نفس جاسی به رنگ موج سوم» بوده است. نظریه پردازان در مورد آینده جاسوسی، به دنبال طرح جدیدی هستند نه حذف جاسوسی. آنان معتقدند «برای این که اطلاعات عادی یاب سلیقه مشتری داشته باشد. این امر امکان پذیر نیست مگر این که جمع آوری و انتقال اطلاعات جلا داده شود و برش خورده باشد و در نقطه فروش عرضه شود. در موج سوم، پنهان کاری مساله مهم دستگاههای حفاظتی و اطلاعاتی است. سوال این است که، در چه زمانی قدرت پنهان کاری افزایش می یابد؟ این موضوع چه وقت سبب تضعیف امنیت می گردد؟ «کی ورشاروم» معتقد است «هزینة نگهداشتن اطلاعات آن قدر بالا رفته است که طبقه بندی به دگرگونیهای موج سوم می داند. او معتقد است انفجار موج سوم در اطلاعات و ارتباطات موجب می شود که تصمیم گیرندگان هر آنچه احتیاج دارند، حتی اطلاعات نظامی را از منابع «باز» دریافت کنند. زیرا از همة اینها چشم پوشیدن و تنها براساس منابع «بسته» تحلیل کردن ، نه تنها هزینه بر، بلکه نابخرادانه است.
«رابرت دی استیل»، کارشناس اطلاعات، معتقد است دستگاه اطلاعاتی را نه فقط به صورت یک منبع اطلاعات به دست آمده از راه جاسوسی ، که در قالب «برآوردها» برای شمار اندکی از سیاستگذاران بلندپایه می نگرند. او آن را عامل پویایی در نظام دانایی جامعه، به عنوان یک کل، تلقی می کند. از این رو، «تافلر» می گوید: کسانی که سخت به جنگ آینده می اندیشند، می دانند که برخی از مهمترین نیروهای فردا در میدان جنگ رسانه ها روی خواهد داد، بنابراین بی ارتباط نیست که در تفکر جدید، تبلیغ و رستگاری به اندازه نابود کردن یک تانک ارزش دارد. اکنون زمان آن فرا رسیده است که جنگ موج دوم که اخبار یک سویه و تصاویر دستکاری شده ، شلیک می شد را رها کرده، در موج سوم جنگ، دست به انقلابی بزنند. چیزی که روسها آن را نیرنگ و اطلاعات گمراه کننده نامیدند. گرایش رسانه های نوین این است که هرچه بیشتر قدرت را از هم بپاشانند.
در جهان آینده به جای تلویزیون، ترکیبی از «کامپیوتر» (رایانه) و «اسکنر» و «دورنما» و «تلفن» و «ابزارهای چند رسانه ای» به صورت شبکه ای ، تولید می شود و این شبیه سازی مبتنی بر «مجاز ـ واقعیت» خواهد بود. تبلیغات امروز افراد را با عنوان خودمانی بودن مخاطب قرار می دهد.اما در آینده ، از سوابق اشخاص و پرونده های محرمانه فرد، برای او پیام تبلیغاتی ساخته می شود. گرچه امروزه این امر غیرممکن می نماید، اما زمانی فرا می رسد که رسانه ها و سیستم های مخابراتی، این امکان را فراهم می سازند.
«آلن کمپن» متذکر می شود فن آوری ماهواره، موضوع سانسور را در آینده قابل تامل ساخته است؛ چون خبرنگاران و گزارشگران از حالت بی طرف خارجی شده، به افرادی مبدل می شوند که به عمد و میل خود، به صورت مستقیم در جنگ شرکت می کنند. زیرا در موج دوم جنگ رسانه ها به بینندگان و شنوندگان القاء می کردند که در محل رویدادها حضور دارند. ولی در موج سوم این احساس پدید می آید که رویدادهای واقعی واقعیت ندارند. بنابراین در آینده سیستم نوین رسانه ای ، به دولتها، مردم و نیروهای مسلح این گونه القاء می کنند که جهان ساختگی آنان، واقعیت تام و تمام دارد. «بودریادر»، فیلسوف فرانسوی، رویداد خلیج فارس را به جای آن که رویداد واقعی بداند، یک تظاهرات می دانست و از این رو به قول «مایکل گولی»، استاد مهندس هسته ای در موسسه فن آوری ماساچوست آنچه محرمانه است، چگونگی ساختن یک افزار خوب است نه ساختن جنگ افزار. به هر صورت چه ما قبول داشته باشیم و چه قبول نداشته باشیم، فن آوری های جدید رسانه ای ، سلاح مبارزه موج سوم جنگ هستند. «تافلر» معتقد است ، ارتشهای آینده در دریای فن آوری غیرنظامی شنا خواهند کرد. بدین لحاظ در آینده ، محروم ساختن دشمن از دسترسی به اطلاعات ماهواره ای غیرممکن خواهد بود. چون دنیای معاصر ابزارهای باهوش موج سوم را با ابزارهای باهوش شده موج دومی با حداقل هزینه، تولید می کند یعنی جنگ موج سوم نبرد دو جانبه گذشته را به صورت کشمکش سه جانبه» بر سر قدرت به وجود آورد.
در پایان می توان اینگونه جمعبندی کرد که:
1-دایره و نتیجة تاثیرگذاری در تبلیغات، یا تاثیر مطلوب در تعیین و تغییر رفتار است یا ضدتبلیغ، اما تاثیر دستگاههای حفاظتی و اطلاعاتی، در کسب اخبار و اطلاعات و شرایط دیگر لو رفتن هدف و هزینه کردن عملیات حفاظتی است که به شکست عملیات می انجامد.
2-دایره عملیات تبلیغات از یک ملت، منطقه یا جهان شروع می شود تا اینکه به فرد می رسد اما عملیات دستگاههای اطلاعاتی و حفاظتی فرد یا افراد شبکه ای هستند.
3-از خود بیگانگی عامل مهمی در تبلیغات و دستگاهای اطلاعاتی و حفاظتی است.
4-کنترل هم در تبلیغات و هم در دستگاههای حفاظت و اطلاعات مهم و مطرح است.
5-در دستگاههای اطلاعاتی و حفاظتی، توجیه و آموزش ، ضد تبلیغ است اما در تبلیغات، ترغیب مورد توجه است ولی در تبلیغات که به واقعه سازی دست می زنند فریب کاری امری عادی محسوب می شود.
6-دستگاههای اطلاعاتی و حفاظتی به فریب دست می زنند اما این عملیات برای دستگاههای حفاظتی سری است ولی تلیغات که به واقعه سازی دست می زنند فریب کاری امری عادی محسوب می شود.
7-دستگاههای تبلیغات نگرش را تغییر می دهند و دستگاههای حفاظتی و اطلاعاتی نگرش افراد را جمع آوری می کنند.
8-دستگاههای حفاظتی و اطلاعاتی به کسب اخبار و اطلاعات می پردازند ولی دستگاههای تبلیغاتی به پخش اطلاعات و اخبار به منظور تغییر باورها و عقاید مخاطب می پردازند.
9-نفوذ در دستگاههای تبلیغاتی کیفی است و نفوذ در دستگاههای اطلاعاتی و حفاظتی کمی است.
در نگارش این مقاله از منابع زیر بهره گرفته شده است.
1-رسانه ـ فصلنامه مطالعاتی تحقیقاتی وسایل ارتباط جمعی. سال ششم، شماره 1، بهار 1374.
2-رسانه ـ فصلنامه مطالعاتی تحقیقاتی وسایل ارتباط جمعی. سال ششم، شماره 8، زمستان 1370.
3-ارتباطات سیاسی ، پرویز علومی ، تهران، انتشارات موسسة نشر علوم نوین، 1370.
4-تبلیغات و جنگ روانی، ترجمه حسین حسینی، تهران، انتشارات دانشگاه امام حسین(ع) 1372.
5-گزیده مقالات سیاسی ـ امنیتی، ترجمة موسسة پژوهشهای اجتماعی، تهران ، 1375
6-مجموعه مقالات اطلاعاتی – امنیتی ، معاونت پژوهشی دانشکده اطلاعات، تهران، انتشارات بینش ، 1375.
7-در آمدی بر روانشناسی اجتماعی، هدایت الله ستوده، تهران، انتشارات آوای نور 1376
8-امنیت ملی و نظام بین المللی ، جلیل روشن دل، تهران سازمان مطالعه و تدوین علوم انسانی دانشگاهی 1374
9-تبلیغات بازرگانی، ترجمه و تالیف محمدکیا، تهران، انتشارات ابن سینا، 1349
10-پنهانکاری و دمکراسی، ترجمه حسین ابوترابیان، تهران، انتشارات اطلاعات، 1366
11-مبنای سیاست بین الملل، ترجمه بهرام مستقیمی و مسعود طارم سری، تهران دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی ، 1376
12-استراتژی بزرگ ، ترجمه کورش بایندر، تهران، دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی 1370
13-جنگ و پاد جنگ، ترجمه مهدی بشارت، تهران ، انتشارات اطلاعات 1375
14-جزوات اطلاعاتی ـ امنیتی
بحث هماهنگی و نوع ارتباط تبلیغات با سیاستهای اطلاعاتی و حفاظتی در صدد پاسخگویی به این سؤال است که آیا ارتباطی بین تبلیغات با سیاستهای اطلاعاتی و حفاظتی وجود دارد؟
تبلیغات در دنیای کنونی با وسایل ارتباط جمعی هر لحظه به نشر پیام، نشان گیری و بمباران مخاطب اقدام می کند. در این دنیای پیچیده ، عناصر اصلی این ساختار را، عوامل گوناگون و پدیده های مختلف مادی و روانی تشکیل می دهند. اما ثقل این تهاجم و دفاع، در میدان جنگی و دفاعی کشورها بسته شده است.
کلید واژه سازمان تبلیغات -جنگ- سیاستهای اطلاعاتی-حفاظتی -عملیات جعل اطلاعات-جاسوسی
هماهنگی و ارتباط سازمان تبلیغات جنگ با سیاستهای اطلاعاتی و حفاظتی
برای اینکه هماهنگی و نوع ارتباط تبلیغات با سیاستهای اطلاعاتی و حفاظتی بیشتر روشن شود، تحدید و انتخاب چارچوب برای موضوع مورد بررسی لازم است. به بیان دیگر تا زمانی که حدود مرزها یا موضوع کاملاً آشکار نباشد، پیوند منطقی و معقولی در چهارچوب بحث بوجود خواهد آمد.
بحث هماهنگی و نوع ارتباط تبلیغات با سیاستهای اطلاعاتی و حفاظتی در صدد پاسخگویی به این سؤال است که آیا ارتباطی بین تبلیغات با سیاستهای اطلاعاتی و حفاظتی وجود دارد؟
تبلیغات در دنیای کنونی با وسایل ارتباط جمعی هر لحظه به نشر پیام، نشان گیری و بمباران مخاطب اقدام می کند. در این دنیای پیچیده ، عناصر اصلی این ساختار را، عوامل گوناگون و پدیده های مختلف مادی و روانی تشکیل می دهند. اما ثقل این تهاجم و دفاع، در میدان جنگی و دفاعی کشورها بسته شده است.
با این مقدمه کوتاه می توان گفت تبلیغات عبارت است از تلاش برای نفوذ بر دیگران به منظور نیل به مقاصد خاص؛ دست اندازی به افکار و احساسات مخاطب. «هارولد لاسول» در تبلیغات سیاسی (Propaganda) به تحت تاثیر قرار دادن افراد، به وسیلة نمایش (شفاهی ، کتبی، تصویری یا از طریق موسیقی) اشاره دارد. «ترنس کوالز» به تلاش عمومی معتقد است که افراد و گروهها با سود جستن از وسایل ارتباط جمعی، برای کنترل، تغییر یا شکل دادن به نگرش دیگران استفاده می کنند. با این هدف که عکس العمل آنان در موقعیتی خاص به اندازه ای که مطلوب تبلیغاتچی است ، موثر واقع شود.
«کیمبال یونگ» تبلیغات بهره گیری کم و بیش عمدی ، سیستماتیک و طراحی شده از علایم که بوطور عمده، توسط تلقین و تکنیکهای روانی شکل می گیرد و با هدف تغییر و کنترل افکار عقاید و ارزشها و در نهایت تغییر رفتار آشکار افراد به سوی مسیر تعیین شده همراه می کنند، می داند. تبلیغ تلاش دارد برای جلب نظر موافقان یا توده انبوه مردم، بر اساس خواست مبلغ تاثیر گذارد . مبلغ، مقاصد مذهبی. سیاسی، اقتصادی و اجتماعی خود را به صورت همه فهم و قابل قبول جامعه با وسایل ارتباط جمعی بیان می کند.
«اتوفریدمان» استاد علم سیاست و تبلیغ معتقد است : باید علت پیدایش تبلیغ را در اذهان تنبل مردم جستجو کرد. البته پیچیدگی این قرن بر اهمیت آن افزوده است. زیرا یک متخصص، همه کاره نیست. «چاکوتین» معتقد است، در دنیای کنونی افرادی مانند گوبلز «از قانون شرطی شدن پاولف» بهتر استفاده می کنند. گوبلز به دنبال استدلال و منطق نبود، بلکه به غرایز اهمیت می داد. «ژان کازنو» در تجزیة و تحلیل عملکرد گوبلز، معتقد بود او افکار عمومی را می ساخت؛ در این راه، سعی فراوان داشت تا آنجا که امکان داشت، ذهن توده را از کار بیاندازد. در نتیجه واپسگرایی جمعی را براساس نماد و اسطوره ها می ساخت. یعنی اصل تشریک مساعی عمومی را به کار می برد.
با این مقدمه کوتاه درباره تبلیغات ، وارد حوزة سیاستهای اطلاعاتی و حفاظتی می شویم. ما برای درک بهتر موضوع، شیوة بررسی را براساس یک نمودار طولی و عرضی مطرح می کنیم. در این بحث، مسایل تحلیل سیاسی و اجتماعی در نمودار طولی و در عرض آن، مسایل حفاظتی و اطلاعاتی تدوین می شود.
1-ضرورت کسب اطلاعات و پشتیبانی از امنیت ملی و بین المللی مبتنی بر مذاکره در عرصة جهانی ، جز در سایة شناخت و سازماندهی منابع اطلاعاتی به دست نمی آید.
2-وظیفه سازمان اطلاعاتی کسب، اخبار و اطلاعاتی است که در مذاکرات بین المللی عنوان یک قطب مثبت در سیر تحولات جاری و در سیستمهای تشکیلاتی بتوان از آن استفاده کرد. اطلاعات باید این قابلیت را داشته باشند که با استفاده از فن آوری ارتباطات نقش موثری ایفا کنند.
3-باید تحولات در عرصة فنون اطلاعات و حفاظت و پیچیدگی آن را به عنوان سلاحی در دست نظامیان و پختگان سیاسی، با دقت و توجه بیشتری دنبال کرد.
4-لازم است به حدود نقش نسبی اطلاعات (که مرکز ثقل تغییر و تحولات در آینده است.) توجه داشت. عدم غافلگیری یک اصل ضروری است. (نمودار صفحه بعد)
شناسایی و نشان کردن در تبلیغات و سیستمهای اطلاعاتی و حفاظتی
شناسایی مخاطبان در تبلیغات و در فعالیتهای اطلاعاتی و حفاظتی، با دو انگیزه کاملاً متفاوت صورت می گیرد.
الف ـ مخاطبان در تبلیغات براساس نمودار قبلی ، شامل گروههای رسمی و غیررسمی و طبقات مختلف مردم شناسایی می شوند. در این طبقه بندی مردم، به
سه دسته کاملاً متمایز از یکدیگر یعنی موافقان، مخالفان و بی تفاوتها شکل می گیرند. هدف از این طبقه بندی آن است که نگرش، عقاید و رفتار مخاطبان تحت تاثیر قرار گیرد. حال این که، سیاستهای اطلاعاتی و حفاظتی شناسایی مخاطبان خود را بر مبنای استفاده از گروهها و طبقه بندی فوق، به منظور بهره برداری از افراد در عملیاتهای گوناگون پنهانی، قرار می دهد.
ب ـ عملیات پنهان فقط بر روی افرادی خاص صورت می گیرد. یعنی عملیاتی فردی است. در صورتی که در تبلیغات، فرآیندی حجمی است.
ج ـ موضوع در تبلیغات کیفی است و در حفاظت و اطلاعات، هم کیفی و هم کمی است.
د- اهداف مبلغ در تبلیغات شناخته، در سیاستهای حفاظتی و اطلاعاتی کاملاً سری و محرمانه است.
ه ـ تبلیغات، به دلیل گستردگی میدان فعالیت، وسیع است اما سیاستهای اطلاعاتی و حفاظتی کاملاً هدفمند و محدود می باشند.
و ـ آموزشها و اصول اطلاعاتی و حفاظتی کاملاً سری می باشند اما در تبلیغات از آموزش به صورت محدود استفاده می کنند. نفوذ در سیاستهای اطلاعاتی و حفاظتی فیزیکی است.
ابعاد امنیتی ارتباطات
ضرورت، فلسفه و عملیات جاسوسی در هر کشوری، ارتباط نزدیکی با امنیت ملی آن جامعه دارد. این امر وسیله ای موثر در ایجاد امنیت جامعه و موجودیت سیاسی اجتماعی، هستند. به عبارت دیگر، هر جامعه ای به خود این اجزاه را می دهد که امنیت خود را از هر جهت تامین کند. امنیت کشور در هر زمان که مورد تهدید واقع شود، برای حفظ آن سعی می شود که به هر طریق ممکن و لازم از آن دفاع کنند. عملیات حفاظتی و اطلاعاتی برای حمایت از سیاستهای داخلی و خارجی کشور، به منظور جلوگیری از غافلگیری صورت می گیرد. سیاستهای داخلی و خارجی برپایه «تبلیغات، انتشار می یابد. به این ترتیب، عملیات اطلاعاتی و حفاظتی با پشتیبانی از سیاستهای داخلی و خارجی با ابزار تبلیغات، شکل می گیرد.
در شرایطی که نیروهای مسلح مجهز به موشکهای الکتریکی، انرژی هسته ای و ماهواره های اطلاعاتی می باشند، باید برای حفاظت از امنیت اقدام کرد. به این دلیل است که «فیلدرمارشال مونتگمری» معتقد است، ارزش کار اطلاعاتی در دستگاههای وابسته به آن ، به نحوی ناشی از ابتکار عمل و غافلگیر کردن دشمن است. بنابراین کسانی که معتقدند تاسیس دستگاه جاسوسی و ضدجاسوسی برای ملتها لازم و ضروری است ، سعی دارند هوشیاری و آگاهی نظام را بالا ببرند تا افراد نفوذی و غیر مسؤول را از اطلاعات محرمانه، محروم سازند. زیرا کشمکش بین المللی و بحران منطقه ای روز به روز افزایش می یابد و مجالی برای کسب اطلاعات توسط جاسوسان حرفه ای باقی نگذاشته است. به این دلیل فن آوری ارتباطات در عرصه سیاست حفاظتی، نقش مهمی ایفا می کند.
نوع ارتباط مستقیم تبلیغات با سیاستهای اطلاعاتی و حفاظتی
تعریف منابع آشکار و پنهان
در یک نظام سیاسی دو منبع معتبر وجود دارد. هر یک از این دو در یک نظام، نقش مهمی بازی می کنند. ارتباط مستقیم تبلیغات با سیاستهای اطلاعاتی و حفاظتی در رابطه بین منابع آشکار و پنهان نهفته است.
ارتباط مستقیم تبلیغات و حفاظت را در نمودار هماهنگی تبلیغات با سیاستهای اطلاعاتی و حفاظتی می توان کامل مشاهده کرد. تفکرات جدیدی در دنیای کاملاً حرفه ای امروز مطرح می شود که مغایر سیاستهای اطلاعاتی و حفاظتی چندین هزار ساله است.
دستگاههای اطلاعاتی نظامی اشتباه می کنند که باور دارند هرچه در ارتباط با جنگ نظامی است ، صرفاً یک امر نظامی و محرمانه تلقی می شود. در صورتی که حیاتی ترین تصمیمهای جنگی در پشت درهای بسته و به وسیله سیاستمداران اتخاذ می شود.
دربارة میزان و نقش نسبی سیاستهای اطلاعاتی و حفاظتی در ارتباطات ، تفکر روشنی پدیدار شده است. یعنی آن چه که در جهان معاصر افرادی مانند «مک لوهان» «لاسول» و «تافلر» ترسیم می کنند، این است که هرچند کار دستگاههای جاسوسی مبتنی بر فریب و نیرنگ است، اما بسیاری از مجریان آن ، از منابع آشکار و بی روح هستند. بنابراین علاوه بر فریب و نیرنگ، تبلیغات نیز در تاریخ اطلاعات و حفاظت نقش مهمی بازی می کند. با توجه به همین شرایط است که در گذشته، انجام «عملیات جعل اطلاعات» به نفوذ عوامل انسانی نیاز داشت. اما امروز دیگر نفوذ عوامل انسانی کافی نیست، بلکه شبکه بزرگی از سیستمهای تبلیغاتی و ارتباطاتی وجود دارد که دنیای امروز را هدایت می کند.
در یک نگاه ژرف به ارتباطات انسانی معاصر در می یابیم، نمادها، علایم و نشانه ها قلمرو مخصوص دارند. آنها در جهت بیان و تفسیر کنشهای متقابل در روابط افراد و گروههای اولیه و ثانویه دارای کاربرد اساسی می باشند و درک فوری پیامها و علایم و نشانه ها و پاسخ سریع به پیام آنها در امنیت ملی؛ نقش موثری ایفا می کند. در نتیجه مهارتهای ارتباطی در سیستمهای اجتماعی، ما را از نظر شیوه و روش ارتباطی وابسته می کند. در واقع، منبع خبر را براساس تجزیه و تحلیل پیامش مشخص و متمایز می سازند. معمولاً سازمانهای پنهان در ارتباط منابع خود را از میان منابع بی روح و منابع زنده انتخاب می کنند.
منابع بی روح سازمانهای پنهان، شامل خبرگزاریها، سرویسهای سخن پراکنی مطبوعات ، نشریات حرفه ای و کتب (نشریات آماری، تاریخی و کتابهای تخصصی) می باشد.
امروزه، دامنه این منابع بسیار گسترده شده است. زیرا توجه به ساختار تبلیغ سیاسی بیش از حد ، ارتباط با سازمانهای پنهان دارد. اگر ساختار تبلیغ سیاسی را به عنوان «تلاشی نظام یافته برای شکل دادن ادراکها ، دستکاری شناختها و هدایت رفتار» بنگریم. پس لازم است بررسی روند تبلیغات سیاسی را بگونه ای ببینیم که تحلیلگر را قادر می سازد تا بطور مستقیم میزان بهره مندی از رسانه ها و پاسخ مخاطبان را در جایگاههای واقعی مشاهده کند. تاثیرات پردامنه ممکن است گاهی اوقات شناخته شده نباشد. البته این تحلیلگران در سازمانهای گوناگون مشغولند.
مانند وابستگان مطبوعاتی در سفارتخانه ها تحلیلگران مطبوعاتی در دستگاههای سازمان پنهان، سازمان تبلیغات اسلامی، خانه های فرهنگ و نمایندگان ولی فقیه در نیروهای مسلح و غیره. به هرحال سازمانهای پنهان از «منابع بی روح آشکار» استفادة بسیاری می برند. موضع رسمی و زمینه های موضع گیری در تبلیغات رسمی مشخص می شود. اگر بپذیریم که هدف تبلیغات سیاسی ، دست یابی به پذیرش ایدئولوژی مبلغ توسط مردم است، «جوزف گوبلز» درست گفته است که ، تبلیغات هیچ روش اساسی ندارد و تنها هدفش غلبه بر توده هاست. اما این تبلیغات باید زمینه های مناسبی داشته باشد و آن مستقیماً به زمان بستگی دارد. سازمانهای پنهان از تبلیغات سیاسی این بهره برداری را می کنند که شناسنامه رویداد را در گذشته مفتوح می کنند و تفسیر مبلغان را در زمان حال مورد توجه قرار می دهند. منبع تبلیغات سیاسی معمولاً سازمانها می باشد. مبلغ نمایندة رسمی آن به شمار می رود. گاهی هویت سازمانی، که پشت تبلیغات قرار دارد، کاملاً آشکار است. گاهی به منظور رسیدن به اهداف مورد نظر نهاد و سازمان ، ضروری است تا هویت سازمان پنهان بماند.
پس زمانی تحلیلگر به مشکل برمی خورد که تعریف آگاهانه ای وجود نداشته باشد همچنان هویت منبع ناشناس باقی بماند. بنابراین سازمان پنهان با دیدگاه تاریخی و نگاه کردن به تصاویر کلیتر که از منابع پنهان در دست دارند، متوجه می گردد که در پشت این تبلیغ سیاسی چه کسانی قرار دارند. هدف آنان در آن مقطع زمانی چیست؟ گزارشگران سازمان پنهان در این مرحله ، از درون منابع بی روح آشکار، اهدافی را می یابند. این اهداف به درد مبلغان کشور می خورد. تبلیغات سیاسی امروز از تمام رسانه های موجود (مطبوعات ، رادیو و تلویزیون، فیلم ، پوستر، گردهمایی، آگهی، سخنرانی، پرچم، نام گذاری بناهای یادبود، سکه، تمبر، کتاب، بازی، برنامه های شادی آور، شعر، موسیقی، رویدادهای ورزشی و فرهنگی ، گزارش اداری، کتابخانه ها، پاداشها و جوایز و ) استفاده می کنند.
به گفته «جک الول» مبلغ راه کارهای خود را براساس دانش و شناخت خود از انسان، تمایلاتش، آرزوهایش، نیازهایش، فعالیتهای روانی اش و شرایطش انتخاب می کند. اعتبار منابع، از عوامل موثری بر تغییر است. با توجه به این نکته است که ارتباطات در سازمانهای پنهان و دستگاههای ارتباطات جمعی ، دارای محاسن و معایبی می باشد.
محاسن ارتباط سازمان پنهان و آشکار
1 -ارتباطات جمعی به دلیل مجاز بودن فعالیتهای آنها، مورد سوء ظن دشمن قرار می گیرد.
2-به دلیل لزوم بهره گیری از روشهای مانند «پرسش» و «داستان سازی» در سازمانهای پنهان، بهره برداری از سازمانهای آشکار و افراد، قابل توجیه است. استفاده از امکانات خبرنگاری، بیمارستان ، ماشینهای آرم دار دولتی و امری عادی تلقی می شود.
3-مشاغل برخی از سازمانهای آشکار مانند کارمندان آب و برق و مخابرات خبرنگاران و به عنوان پوشش مورد استفاده قرار می گیرند.
4-دستگاههای آشکار گاهی به دلیل موقعیت ممتازشان، با اصرار حریف به اطلاعات محرمانه دست می یابد که در غیر این صورت، هرگز امکان پذیر نمی باشد.
5-سازمانهای پنهان، بخشی از اطلاعات و تصمیمهای درون تشکیلاتی را در اختیار سازمان آشکار قرار می دهند تا نسبت به آن از سوی وسایل ارتباطات جمعی و افکار عمومی، برخورد قاطعی صورت پذیرد.
6-سازمانهای پنهان، اطلاعات ذی قیمتی (به اندازه مورد نیاز) را در اختیار ارتباطات جمعی قرار می دهد تا در اثر واکنش دشمن نسبت به آن، شیوه های منطقی و متقابلی اندیشیده شود.
معایب ارتباط سازمان پنهان با وسایل ارتباط جمعی
1-افرادی که در سازمانهای پنهان کار می کنند، به واسطه حضور در دستگاههای ارتباط جمعی شناسایی می شوند.
2-فعالیت سازمان پنهان، در صورتی که با سازمانهای آشکار فعالیت کنند محدود می شود.
3-اعتبار دستگاههای آشکار ، در صورتی که عملیات سازمان پنهان کشف شود زیر سؤال می رود.
4-اگر بر عملیات پوشش، لازم نباشد، نظام و حکومت تضعیف می شود.
از دوران گذشته تاکنون این فرضیه استوار است که در صورت شناخت دشمن و آگاهی از نیات . مقاصد و توان آن ، امکان سیاستگذاری و اخذ تصمیم مهم را برای نخبگان و حاکمان، به مراتب آسانتر می کند. کسب قدرت، الزاماً در کنترل تشکیلات و محتوای نظامهای ارتباطی شکل می گیرد. بی تردید مهمترین اثر فن آوری ارتباطات و رایانه ای بر حاکمیت ملی، این است که مفهوم حاکمیت ، از مرز جغرافیای به مرز اطلاعاتی تغییر جهت داده است. در کشورهای جهان سوم ، دولتها با نام امنیت ملی، برای کنترل ارتباطات دوربرد قدرت گسترده ای را اعمال می کنند. فن آوری پیچیده و سرمایه بری نظیر ارتباطات و رایانه که در دست کشورهای چند ملیتی است، کشورهای جهان سوم را سخت به وحشت انداخته است. جهان سوم به سخت افزار، نرم افزار و آموزش نیاز فراوان دارد. در اداره کردن سیستم ارتباط نیز عمیقاً وابستگی دارد. اکنون این دیدگاه که ، اطلاعات کالایی است و آن را می توان خرید، فروخت و برای آن مالیات وضع کرد ، به صورت فزاینده ای در حال پا گرفتن است. مفهوم نسبی اسرار شخصی، در حال اضمحلال می باشد.
اکنون بیشتر از هر زمان دیگر قابلیت رایانه ها در پردازشت و انباشت داده ها به چالش فرا خوانده شده است. بطور مثال در زمان «ناپلئون اول»، «ژوزف نوشه» و پس از وی سرهنگ «شاواری» به جمع آوری اطلاعات و اخبار نظامی و خارجی مبادرت می کردند، پس از آنان «کارن شولمیتر» با جمع آوری اطلاعات بسیاری از عملیاتهای نظامی، توانست ارتش اتریش را فریب دهد. اما امروز دیگر فرد در دنیای مدرن نمی تواند کاری از پیش ببرد. نمونه دیگر روش انگلیسیها در جنگ روانی است، بخصوص انتشار زبان انگلیسی به عنوان زبان بین المللی که بسیار حایز اهمیت است. شکی نیست، امروزه، خبرگزاریها، روزنامه ها مجلات و رادیوهای بین المللی، تبلیغات و افزایش کانالهای ارتباط بین المللی در تبادل اخبار و اطلاعات کمک کرده است.
بنابراین، هدف از گفتمان این است که سیستمهای اطلاعاتی و حفاظتی در کنار ارتباطات ، از آن استفاده می کنند و همچنان ارتباطات نیز از سیاستهای اطلاعاتی بهره می گیرند. اکنون سؤال این است که دستگاههای اطلاعاتی و حفاظتی، در بهره برداری از ارتباطات به دنبال چه اهدافی و در صدد کسب چه نوع اطلاعاتی هستند. از این روست که ارتباطات ملی چهار صد سال گذشته در حال تکامل کیفی می باشد. در طول همین سالها، تشکیلات حفاظتی و اطلاعاتی نیز متکامل تر شده اند.
به بیان دیگر، تکامل کیفی زبان، همبستگی معناداری با چشم و گوش در جامعه اندام وار داشته است. قانونهای گذشته استخباری دیگر امروز کاربرد کمتری دارند. اما هنوز ریشه آنها خشک نشده است. ریشه استخبار جدید، برپایه مبانی گذشته بنا شده است. اما، سرعت فن آوری ارتباطی آن را متحول ساخته است. این ریشه، قانونمندی جدیدی بکار می برد و این روش، مبتنی براین است که حداکثر جمع آوری اخبار و اطلاعات در خاک دشمن به دست آید و انتشار آن در طبقه بندی سری و محرمانه باشد. لیکن این قانونمندی از توجه صرف به نیروی انسانی به در نظر داشتن فن آوری، گرایش یافته است.
لازم به توضیح است که در جنگ نظامی امروز، یکی از عوامل مهم و پیچیده ارتباط دستگاهای اطلاعاتی با ارتباطات است. جهان هر روز شاهد جنگ جدیدی است. به تبع آن نیز دستگاهای حفاظتی و اطلاعاتی شیوه جدیدی اخذ می کنند. در دنیای تافلر و مک لوهان دیگر جنگ، جنگ نظامی نیست بلکه جنگ دارای انواع گوناگون است.
اگر سیاستهای اطلاعاتی و حفاظتی را نفوذ، جعل اطلاعات دشمن، حفاظت از اسرار دولتی و تامین مخابرات و ارتباطات بدانیم، در مرحله اول سیاستهای اطلاعاتی و حفاظتی جنگ هوش و عقل بشر است و پیروزی با طرفی است که سازماندهی شده بر دشمن فایق می آید.
جنگ اطلاعاتی و ارتباطی، یک جنگ عادی نیست، بلکه جنگی از فواصل دور و در یک دهکده جهانی است . خط مشی این نوع جنگ نیز مبتنی بر بعد چهارم یعنی فضا است. یعنی براساس رشد فن آوری در جهان معاصر می باشد. جدیدترین دیدگاه دانشمندان ارتباطات که شرایط نوین آن را براساس جنگ امواج ترسیم می کنند، شرح و بیان خواهد شد.
براساس نوشته «موریس آر دیوی» در کتاب «تکامل جنگ»، در جنگ امواج جنگ موج اول نمای یک قبیله است که نزاع در آن ویژگی جنگ را ندارد. بلکه یک «نزاع دسته جمعی» میان گروهی است و نتیجه آن سلطه نظامی است . جنگ موج دوم با انقلاب صنعتی آغاز، با سربازگیری اجباری تکمیل می شود. این جنگ به نظر «پالمر» جنگ محدود به جای جنگ نامحدود است. تحول جنگ در این دوره به دانشگاهها ، افسران حرفه ای و تحقیقات و نوآوری کشیده می شود. «کلوز و تیز» ، پدر استراتژی نوین ، جنگ را کنش خشونت تا آخرین مرزهایش می دانست. «لودندرف» استراتژیست مشهور، جنگ را دنباله سیاست می دانست و جنگ کامل را «نظم سیاسی تابعی از ارتش» می پنداشت یعنی به حداکثر رساندن ویرانی، چیزی که «لیدل هارت» در کتاب تفکر استراتژیک آن را با عنوان نظریه «کورتیس لومه» به نقد کشیده است. «فرد کایلان» در کتاب «جادوگران واپسین»، نبرد نیکی و بدی لومه را حافظ بمب هسته ای آمریکا معرفی می کند که در دهة شصت میلادی در آلمان با رویاروی دو پیمان «ورشو» و «ناتو» به نقادی کشیده شد. جنگ موج سوم: اواخر دهه هفتاد، با جامعه توده وار به چالش برخاست. این چالش، در سال 1991. م در جنگ خلیج فارس نمایان شد.
«آلن کمپن» از مجریان جنگ خلیج فارس نوشت؛ یک اونس سیلیکون در یک کامپیوتر می توانست اثری بیش از یک تن اورانیوم داشته باشد. عصاره این تفکر را «فاطمه مرنیسی» جامعه شناس مراکشی این گونه نوشت: برتری غرب بیش از آنکه مرهون سخت افزار نظامی باشد، از این حقیقت مایه می گیرد که پاسگاهای نظامی آن را «آزمایشگاه» و سربازان آن را «مغزها» تشکیل می دادند و ارتشی از پژوهشگران و مهندسان. «دن مورلی» معتقد است، آن چیزی که همة این کارها را می کند، جنگ افزارهایی است که به جای حجم قدرت آتش بس ، مبتنی بر اطلاعات است. یعنی قدرت آتش، اطلاعات نخستین آزمایشی بود که براساس آرایش تداوم، فرماندهی و کنترل نیروهای رزمی از طریق ماهواره ها تشکیل شد.
مدار اطلاعاتی و تبلیغاتی در سیاستهای اطلاعاتی و حفاظتی
در هر یک از سازمانهای اطلاعاتی و حفاظتی پنهان براساس محورهای ششگانه زیر، روشها و تکنیکها و فنون خاصی بکار می برند.
1-اخبار از منابع آشکار و پنهان تولید، کسب و جمع آوری شود.
2-اطلاعات و اخبار در سازمانی متمرکز، دسته بندی و طبقه بندی شود.
3-تجزیه و تحلیل و پرورش اخبار به شکل تخصصی صورت گیرد.
4-عوامل و شبکة نفوذی دشمن در ساختار سیاسی کشور کشف شود.
5-از اسرار و اطلاعات سری و نیمه سری دستگاههای اجرایی و سیاسی حفاظت شود.
6-اطلاعات لازم به دستگاههای اجرایی ، تبلیغی و سیاسی ارایه شده و با کشورهای دوست همکاری متقابل ایجاد شود.
پس از تجزیه و تحلیل دقیق عملکرد در کشورهای مختلف: مشخص شده است که فقط پنج درصد اطلاعات و اخبار محرمانه در کشورهای پیشرفتة ارتباطی به بیرون درز می کند و در کشورهای جهان سوم حدوداً هفتاد درصد از اطلاعات محرمانه از طریق منابع آشکار به بیرون درز می کند.
منابع خبری آشکاری که دشمن از ان اطلاعات بسیار زیادی کسب می کند عبارتند از:
1-سخنرانی و مصاحبه با شخصیتهای سیاسی کشورها.
2-اخبار، اطلاعات، گزارش، تحلیل روزنامه ها، مجلات، رادیو و تلویزیون و غیره.
3-استفاده از گروهها و مجامع علمی و پزشکی و غیره.
4-تطمیع دانشمندان و متخصصان در امور فنی و صنعتی.
5-استفاده از اشخاص و افرادی که به دلایل مختلف به کشورهای دیگر سفر می کنند.
6-بهره برداری از بسته های پستی و نامه ای ارسالی.
7-نظرخواهی مطبوعات و یا رادیو و تلویزیون و مصاحبه سیاسی با مسئوولان و شخصیتهای بلندپایه و طرح سؤال جهت دار به منظور اخذ اطلاعات.
8-دیدارهای سیاسی رسمی و غیررسمی و نظامی و اقتصادی و هیاتهای بلندمرتبه کشورها با سازمانهای بین المللی.
9-اعزام کارشناسان و متخصصان و جمع آوری اخبار و اطلاعات.
در بسیاری از موارد به صورت ناخودآگاه اطلاعات ذی قیمتی را در اختیار دشمن قرار می دهند. اطلاعات ارایه شده در ظاهر، اخبار بی اهمیت یا غیرسری هستند. ولی دشمن با دقت در زوایای جمله ها، سخنان و حالات روحی و یا باطنی رسیده با سخنران از محتوای کلام وی اطلاعات جدیدی کسب می کند.
بطور کلی کشورهای غربی مخصوصاً اروپا و آمریکا با تولید و اختراع ابزارهای اطلاعاتی، توان مهندسی و صنعتی زیادی را در این زمینه به کار گرفته اند به همین نسبت نیز تعداد نیروها و کادرهای جاسوسی خود را کاهش داده اند. ولی در سیستمهای جاسوسی کشورهای شرقی، نقش عنصر انسانی در کسب اطلاعات بسیار زیادی می باشد. بطور مثال در جهان معاصر روشهای جدیدی نظیر کمپرس و فشرده کردن اطلاعات، انتقال آن از طریق ماهواره، بکارگیری روشهای رایانه ای ، دادن کدهای فراوان به اطلاعات بهره برداری از اطلاعات متمرکز در آرشیوها و سرعت انتقال اطلاعات را دگرگون ساخته است. روشهای بهره برداری صحیح از اطلاعات ، انتقال آن به نیروهای خودی، جلوگیری از آسیب پذیری یا آمادگی برای مقابله با توطئه های احتمالی در سطح نظامهای سیاسی گزینش و ارایه اخبار به دستگاههای اجرایی، سیاسی و تبلیغاتی از نکات لازم و قابل توجه بشمار می رود.
سیاستهای اطلاعاتی و حفاظتی و وسایل ارتباط جمعی
وسایل ارتباط جمعی در جهان معاصر حتی آن گروه که در محدوده منطقه ای با کشوری به تحلیل اخبار سیاسی و نظامی و اقتصادی و علمی می پردازند، از منابع خبری و ارتباطات جمعی به شمار می روند.
هدف از ایجاد ارتباط سیاستهای اطلاعاتی و حفاظتی با رسانه های جمعی به دلایل زیر می باشد:
1-کثرت اخبار و اطلاعات و تنوع و کیفیت آن: اخبار و اطلاعاتی که از این منبع کسب می شود، دارای فراوانی، کیفیت عالی و تنوع می باشد. در این بخش امکان تطبیق و مقایسه را فراهم می آورد.
2-اخبار و اطلاعات منابع خبری آشکار، مستقیماً در اختیار دستگاههای اطلاعاتی و حفاظتی قرار می گیرد. در نتیجه تحریف آن کمتر امکان پذیر می باشد.
3-منابع خبری آشکار و اداره کنندگان وسایل ارتباط جمعی، کمتر در صدد حفاظت و پنهان کاری می باشد. در نتیجه دسترسی به آنها آسانتر و بی خطر می باشد.
4-اخبار اطلاعات کسب شده در این بخش کم هزینه است.
5-سرعت انتقال در این بخش بسیار زیاد است. این ویژگی ، دستگاهای اطلاعاتی و حفاظتی را وادار می کند که از این طریق به جاسوسی پنهان اقدام کنند.
عوامل بسیاری در دسترسی سازمانهای اطلاعاتی و حفاظتی یا کیفیت منابع خبری آن دخالت دارند. از جمله این عوامل می توان به موارد ذیل اشاره کرد:
1-سیاست دولتها در ارتباط با نحوة اداره یا کنترل وسایل ارتباط جمعی است.
2-حذف کامل اطلاعات دشمن از متن اخبار و اطلاعات منتشر شده از سوی وسایل ارتباط جمعی امکان پذیر نمی باشد اما سیاستهای ارتباطی می تواند از آسیب پذیری این اطلاعات جلوگیری کند.
3-کیفیت روابط خارجی کشور در دسترسی به اخبار و اطلاعات بسیار مهم ارزیابی می شود. وحشت بسیاری از کشورها به دلیل آن است که از طریق ماهواره های پخش مستقیم، در معرض پیامهای سیاسی قرار می گیرند در نتیجه اقتدار ملی خود را به شدت مورد تجاوز می بینند و به یک تهاجم تبلیغاتی دچار می شوند. سخن پراکنی رادیویی و تلویزیونی هم به عنوان ابزار دیپلماسی عمومی و هم به مثابه جنگ روانی عمل خواهد کرد. بنابراین رویدادهای جهانی و بحرانی ، از مجموعه عوامل تاثیرگذاری به شمار می روند. عوامل انسانی و اعتقادی از نظر تاثیرگذاری مستقیم و غیرمستقیم افزایش شگفت انگیز تحقیق عملی، به خدمت گرفتن نیروهای انسانی، رشد صنعتی و رقابت نظامی ، چهره تولید و انتقال اطلاعات در جهان معاصر را دگرگون ساخته است. توسعة رایانه و فن آوری ارتباطات ، ابعاد تازه ای به اطلاع رسانی و تبلیغات بخشیده است. جمع آوری و سازماندهی اطلاعات، چه در ابعاد آشکار و چه در ابعاد پنهان و اشاعه آن روز به روز پیچیده تر می شود.
این پیچیدگی به عوام چندی بستگی دارد.
1-حجم اطلاعات و تحقیقات روزافزون
2-محدودیت امنیتی در ارایه اطلاعات.
اختفای اطلاعات در زمینه تحقیقات نظامی و صنعتی امری متداول است. اما مساله این است که در زمان تصمیم گیری ، چه اطلاعاتی و به چه میزانی کنترل یا منتشر شود؟ در حالی که «جریان آزاد اطلاعات» در یک محدودة مشخص، رهگشا نمی تواند باشد. این مهم نیاز به تدوین سیاستهای اطلاعاتی و حفاظتی دقیقی دارد.
شخصیت فردی و اجتماعی درتبلیغات و سیاستهای اطلاعاتی و حفاظتی
شخصیت فردی و اجتماعی از موضوعاتی هستند که مورد توجه تبلیغات و سیاستهای حفاظتی قرار دارند. نگرشهای پایه ای فرد نسبت به اهداف و باورهای مردم در هنگام کودکی شکل می گیرد. این نگرشها در دوران بعدی زندگی تقویت می شوند. مگر اینکه دچار آسیب دیدگی شود و از خود بیگانگی به وجود آید . اما شخصیت اجتماعی و نگرشهای سیاسی فرد، تابعی از نظرات گروهی است که فرد به آن تعلق دارد. بنابراین تبلیغات به دنبال یافتن گروهها کلیدی در جامعه است. و این گروهها دارای نیازهای خاصی می باشند. مبلغ برای پاسخ مطلوب به نیازها، نوع جاذبة آن را مشخص می سازند. نگرشهای مرد
م در خصوص نیازهای سه گانه مشخص شده زیر، دارای کششهای گوناگونی هستند:
1-نیازهای سیاسی که از نگرشهای پایدار به شمار می روند.
2-نیازهای گروهی فرد که با تغییر نگرش فرد تغییر می یابد.
3-نیازهای محیطی که در برخورد با مسایل دردناک، تغییر می کند.
سیاستهای اطلاعاتی و حفاظتی و تبلیغاتی، با استفاده از همین موضوع، آگاهند که مخاطبانی که نیاز شخصی دارند تاثیر پذیری بیشتری از خود نشان خواهند داد. تبلیغات اگر تنها منبع کسب اطلاعات برای مخاطب باشد، ممکن است نگرش و باور جدیدی در خود ایجاد کند. تبلیغات هنگامی موثر است که مخاطبان آن، حداقل در برخی نگرشها ، با مبلغ شریک باشد. تبلیغات زمانی بیشتر اثر می گذارد که به سوی توده های مشابه جهت گیری شده باشد. برای مثال، توان نظامی، می تواند در مخاطب ترس ایجاد کند و به تصویر کشاندن کار دشمن، می تواند خشم و کینة جمعی به وجود آورد. شاید موثرترین تکنیک تبلیغات خارجی ، تطبیق محتوای پیام با سیاستها و اقدامهای واقعی حکومت باشد. شگفت آور است اگر بدانیم که اقدامهای جنجال برانگیز حکومتها در صحنة بین المللی، مورد توجه بخش گسترده ای از جوامع خارجی قرار می گیرد، در حالی که تبلیغات منظم آنان تنها به شمار اندکی از مخاطبان می رسد .
در یک کلام ؛ مردم پیش از آن که تحت تاثیر تبلیغات قرار گیرند از اقدام حکومتها متاثر می شوند. بنابراین گروهها یا افرادی که با دولت خود بیگانه شده اند شکار اولیه تبلیغات خارجی را تشکیل می دهند و از همین افراد، دستگاههای اطلاعاتی و حفاظتی سوژه خود را انتخاب می کنند. با این همه، عده ای معتقدند که تبلیغات در کوتاه مدت و در شرایط بحرانی مانند شورش، اعتراض، اعتصاب، انقلاب، کودتا و جنگ یا درگیری های مسلحانه بطور موثر مورد استفاده قرار می گیرد. به گونه ای که افراد را تحت تاثیر قرار داده، هر آنچه که مبلغ تبلیغ می کند، انجام می دهند یا از آن تاثیر می گیرند. به همین دلیل است که تبلیغات در عملیاتهای براندازی کشورهای انقلابی، بسیار مورد استفاده قرار گرفته است.
یکی از ماموریتهای مهم تبلیغات این است که عناصر قدرت آفرینی که دشمن از آن بهره مند است را در قالب ضدتبلیغاتی مناسب، ارایه کند. این منطق تبلیغاتی (ضدتبلیغات) وسایل ارتباط جمعی راه یافته، تمام ویژگیهای مخاطب بیگانه را مدنظر قرار داده است. سیاستهای اطلاعاتی و حفاظتی در کلی ترین مفهوم، در حوزة ارتباطات به نقش قدرت اقتصادی، سیاسی یا اقتدار ملی می پردازند. ارتباطات سیاسی، از نظر محققان، اهداف متفاوتی دارد. گروهی به وسایل و امکانات موجود برای ترغیب و اقناع دیگران بسنده می کنند. روان شناسان به شناخت و ترغیب اعتقاد دارند. «هارورد لاسول» معتقد است نظارت بر محیط به وسیله نقش خبری، همبستگی اجتماعی به وسیله تفسیر و تشریح ، انتقال فرهنگ به کمک آموزش امکان پذیر می باشد. «چارلز رایت»، محقق دیگر وسایل ارتباط جمعی ، بر نقش سرگرمی به منظور رفع تنهایی و کاهش فشارها اجتماعی تاکید دارد. «ویلبر شرام» ایجاد وحدت و اشتراک فکر و جنبه های امنیتی را در نظر می گیرند. «ژوژمیل» ایجاد تعادل اطلاعاتی در افکار عمومی و تغییر در سازمان را در انتقال احساس ، مورد تاکید قرار می دهد. به این ترتیب، سیاستهای اطلاعاتی و حفاظتی، عامل رفع نیاز با انگیزة کسب قدرت را با اعتبار و ثروت درهم می آمیزد. در نهایت هم اینان با هدف رسیدن به امنیت شکل می گیرند.
به طور کلی، سازمانهای اطلاعاتی و حفاظتی در سیاستهای خود، همواره سعی دارند به اخبار و اطلاعاتی دست یابند که ماهیتاً این اطلاعات در جهت سیاستهای دستگاهای اطلاعاتی رقم می خورد. ارتباطات کمک می کند که اخبار و اطلاعات پیرامون ارکان اصلی و ثبات در حاکمیت جمع آوری شود. این جمع آوری به منظور شناسایی ماهیت و قدرت حکومت دور می زند.
با توجه به مطالب مطرح شده، اکنون به شیوة تبلیغی و عملکرد گروههای برانداز در جریان براندازی حکومتها توجه می کنیم:
1-تبلیغات ویژه برای اعضای تشکیلاتی ، زندانیان، توابین و خانواده معدومان.
2-تبلیغات در محافل و مجامع علمی و سازمانهای بین المللی مانند «کمیسیون حقوق بشر» و غیره.
3-تبلیغات در مناطق مختلف جغرافیایی مانند کردستان، سیستان و بلوچستان و
4-تبلیغات برای بالا بردن میزان اعتماد مردم به آنان.
جمع آوری اطلاعات از سازمانها و جریانهای سیاسی، اهداف و خط مشی و نوع رهبری گروهها و دولتهای دیگر باشد. اهداف این بخش، شخصیتهای سیاسی ذی نفوذ اجتماعی، نمایندگان مجلس، هیات دولت ، مسؤولان بودجه و مراکز اقتصادی و علمی و فنی می باشند. امروزه ، نقش ارتباطات بین المللی و امپریالیسم خبری بخصوص در روابط بین الملل، ایجاد تضاد و درگیری توسط رسانه ها از یک سو و فعالیت رادیوها روزنامه ها و مجلات برای بسیج توده ها علیه دشمنان، حفظ صداقت دوستان و جلب همکاریهای بی طرفان و شکستن روحیه دشمنان، جذب فعالانه از سوی دیگر، روشن می باشد و سیاستهای اطلاعاتی و حفاظتی بازخورد تبلیغات را ارزیابی و جمع آوری می کند. تا در سیاستهای آینده تبلیغات خودی و مبارزه با امپریالیسم خبری، مورد توجه قرار گیرد.
از این روست که، «دوب» برای تبلیغات اصولی برشمرده است:
1-آگاهانه و عمدی بودن.
2-تحریک عواطف و احساسات.
3-استفاده از تلقین.
4-استمرار به وسیله گرایشهای جنبی.
5-استفاده از بازتابهای شرطی.
6-استفاده از ضدتبلیغ.
7-متقاعدسازی.
حال با این بیان، مبلغ باید بداند:
1-هر پیام به هر صورت، شکل و شمایل و یا هرگونه کیفیت، قابلیت جذب شدن در جامعه را ندارد.
2-جامعه فقط با یک پیام خاص برخورد ندارد.
3-پیام قابل پذیرش ناگهانی و دفعی در جامعه جذب نمی شود.
براساس همین قوانین و قواعد است که تبلیغات از روان شناسی اجتماعی بهره برداری بسیاری می کند.
نقش ارتباطات سازمانی در سیاستهای اطلاعاتی و حفاظتی
ارتباطات سازمانی با دو بخش اطلاعاتی و حفاظتی تناسب دارد:
1-ارتباطات انسانی از طریق بیگانگانی که به نوعی از کشور اطلاعاتی دارند یا به آن دسترسی دارند. مصادیق بارز آن، شامل طیف وسیعی از خبرنگاران، عکاسان و فیلمبرداران خارجی است که به شکل قانونی در کشور فعالیت می کنند. این گروه مسافران خارجی و کارکنان سفارتخانه ها و خارجیان شاغل را نیز شامل می شوند. سیاستهای دستگاههای اطلاعاتی و حفاظتی به نحوی در تکاپوی نفوذ در این طیف وسیع از «منابع آشکار با روح» می باشد. سیاستهای اطلاعاتی و حفاظتی بیشتر در این بخش حول محور استخدام غیرفعال می چرخد.
2-ارتباطات انسانی از طریق هموطنان مرتبط با بیگانه است. مانند خبرنگاران رسانه ها، ماموران اعزامی به خارج از کشور، مهاجران، جهانگردان، بیماران ماموران دولتی و دانشجویان که برای طی دوره علمی فنی اعزام شده اند.
شیوه های دستگاههای اطلاعاتی و حفاظتی برای استفاده از ارتباطات انسانی:
1-زیر پاکشی 2-مصاحبه 3-بازجویی
دستگاههای اطلاعاتی و حفاظتی در این بخش کمتر سرمایه گذاری می کنند، زیرا می دانند دسترسی به هدف توسط گروههای فوق الذکر ، سرمایه خور می باشد. بدون آن که نتیجه بخش باشد. به همین دلیل لازم است ، ارتباطات انسانی حتماً مفید ارزیابی شوند. در غیراین صورت هرگونه سرمایه گذاری در این بخش سودآور نخواهد بود.
آیندة جاسوسی
مبحث ما در گذشته عمدتاً فن آوری ارتباطی و سیاستهای ارتباطی و حفاظتی بوده است. لذا تکرار آن ضروری نیست. فقط به بحث جدیدی با عنوان «آیندة جاسوسان در موج سوم»، می پردازیم. خوب است نگاهی به داستان «کاله گین»، جاسوس روسیه که به غرب پناهنده شد، بیاندازیم و به یاد داشته باشیم. زیرا جنگ سردی که با فروپاشی روسیه به پایان رسید با جنگ سرد دیگری در داستان جاسوسی آغاز شد. این مساله «نفس جاسی به رنگ موج سوم» بوده است. نظریه پردازان در مورد آینده جاسوسی، به دنبال طرح جدیدی هستند نه حذف جاسوسی. آنان معتقدند «برای این که اطلاعات عادی یاب سلیقه مشتری داشته باشد. این امر امکان پذیر نیست مگر این که جمع آوری و انتقال اطلاعات جلا داده شود و برش خورده باشد و در نقطه فروش عرضه شود. در موج سوم، پنهان کاری مساله مهم دستگاههای حفاظتی و اطلاعاتی است. سوال این است که، در چه زمانی قدرت پنهان کاری افزایش می یابد؟ این موضوع چه وقت سبب تضعیف امنیت می گردد؟ «کی ورشاروم» معتقد است «هزینة نگهداشتن اطلاعات آن قدر بالا رفته است که طبقه بندی به دگرگونیهای موج سوم می داند. او معتقد است انفجار موج سوم در اطلاعات و ارتباطات موجب می شود که تصمیم گیرندگان هر آنچه احتیاج دارند، حتی اطلاعات نظامی را از منابع «باز» دریافت کنند. زیرا از همة اینها چشم پوشیدن و تنها براساس منابع «بسته» تحلیل کردن ، نه تنها هزینه بر، بلکه نابخرادانه است.
«رابرت دی استیل»، کارشناس اطلاعات، معتقد است دستگاه اطلاعاتی را نه فقط به صورت یک منبع اطلاعات به دست آمده از راه جاسوسی ، که در قالب «برآوردها» برای شمار اندکی از سیاستگذاران بلندپایه می نگرند. او آن را عامل پویایی در نظام دانایی جامعه، به عنوان یک کل، تلقی می کند. از این رو، «تافلر» می گوید: کسانی که سخت به جنگ آینده می اندیشند، می دانند که برخی از مهمترین نیروهای فردا در میدان جنگ رسانه ها روی خواهد داد، بنابراین بی ارتباط نیست که در تفکر جدید، تبلیغ و رستگاری به اندازه نابود کردن یک تانک ارزش دارد. اکنون زمان آن فرا رسیده است که جنگ موج دوم که اخبار یک سویه و تصاویر دستکاری شده ، شلیک می شد را رها کرده، در موج سوم جنگ، دست به انقلابی بزنند. چیزی که روسها آن را نیرنگ و اطلاعات گمراه کننده نامیدند. گرایش رسانه های نوین این است که هرچه بیشتر قدرت را از هم بپاشانند.
در جهان آینده به جای تلویزیون، ترکیبی از «کامپیوتر» (رایانه) و «اسکنر» و «دورنما» و «تلفن» و «ابزارهای چند رسانه ای» به صورت شبکه ای ، تولید می شود و این شبیه سازی مبتنی بر «مجاز ـ واقعیت» خواهد بود. تبلیغات امروز افراد را با عنوان خودمانی بودن مخاطب قرار می دهد.اما در آینده ، از سوابق اشخاص و پرونده های محرمانه فرد، برای او پیام تبلیغاتی ساخته می شود. گرچه امروزه این امر غیرممکن می نماید، اما زمانی فرا می رسد که رسانه ها و سیستم های مخابراتی، این امکان را فراهم می سازند.
«آلن کمپن» متذکر می شود فن آوری ماهواره، موضوع سانسور را در آینده قابل تامل ساخته است؛ چون خبرنگاران و گزارشگران از حالت بی طرف خارجی شده، به افرادی مبدل می شوند که به عمد و میل خود، به صورت مستقیم در جنگ شرکت می کنند. زیرا در موج دوم جنگ رسانه ها به بینندگان و شنوندگان القاء می کردند که در محل رویدادها حضور دارند. ولی در موج سوم این احساس پدید می آید که رویدادهای واقعی واقعیت ندارند. بنابراین در آینده سیستم نوین رسانه ای ، به دولتها، مردم و نیروهای مسلح این گونه القاء می کنند که جهان ساختگی آنان، واقعیت تام و تمام دارد. «بودریادر»، فیلسوف فرانسوی، رویداد خلیج فارس را به جای آن که رویداد واقعی بداند، یک تظاهرات می دانست و از این رو به قول «مایکل گولی»، استاد مهندس هسته ای در موسسه فن آوری ماساچوست آنچه محرمانه است، چگونگی ساختن یک افزار خوب است نه ساختن جنگ افزار. به هر صورت چه ما قبول داشته باشیم و چه قبول نداشته باشیم، فن آوری های جدید رسانه ای ، سلاح مبارزه موج سوم جنگ هستند. «تافلر» معتقد است ، ارتشهای آینده در دریای فن آوری غیرنظامی شنا خواهند کرد. بدین لحاظ در آینده ، محروم ساختن دشمن از دسترسی به اطلاعات ماهواره ای غیرممکن خواهد بود. چون دنیای معاصر ابزارهای باهوش موج سوم را با ابزارهای باهوش شده موج دومی با حداقل هزینه، تولید می کند یعنی جنگ موج سوم نبرد دو جانبه گذشته را به صورت کشمکش سه جانبه» بر سر قدرت به وجود آورد.
در پایان می توان اینگونه جمعبندی کرد که:
1-دایره و نتیجة تاثیرگذاری در تبلیغات، یا تاثیر مطلوب در تعیین و تغییر رفتار است یا ضدتبلیغ، اما تاثیر دستگاههای حفاظتی و اطلاعاتی، در کسب اخبار و اطلاعات و شرایط دیگر لو رفتن هدف و هزینه کردن عملیات حفاظتی است که به شکست عملیات می انجامد.
2-دایره عملیات تبلیغات از یک ملت، منطقه یا جهان شروع می شود تا اینکه به فرد می رسد اما عملیات دستگاههای اطلاعاتی و حفاظتی فرد یا افراد شبکه ای هستند.
3-از خود بیگانگی عامل مهمی در تبلیغات و دستگاهای اطلاعاتی و حفاظتی است.
4-کنترل هم در تبلیغات و هم در دستگاههای حفاظت و اطلاعات مهم و مطرح است.
5-در دستگاههای اطلاعاتی و حفاظتی، توجیه و آموزش ، ضد تبلیغ است اما در تبلیغات، ترغیب مورد توجه است ولی در تبلیغات که به واقعه سازی دست می زنند فریب کاری امری عادی محسوب می شود.
6-دستگاههای اطلاعاتی و حفاظتی به فریب دست می زنند اما این عملیات برای دستگاههای حفاظتی سری است ولی تلیغات که به واقعه سازی دست می زنند فریب کاری امری عادی محسوب می شود.
7-دستگاههای تبلیغات نگرش را تغییر می دهند و دستگاههای حفاظتی و اطلاعاتی نگرش افراد را جمع آوری می کنند.
8-دستگاههای حفاظتی و اطلاعاتی به کسب اخبار و اطلاعات می پردازند ولی دستگاههای تبلیغاتی به پخش اطلاعات و اخبار به منظور تغییر باورها و عقاید مخاطب می پردازند.
9-نفوذ در دستگاههای تبلیغاتی کیفی است و نفوذ در دستگاههای اطلاعاتی و حفاظتی کمی است.
در نگارش این مقاله از منابع زیر بهره گرفته شده است.
1-رسانه ـ فصلنامه مطالعاتی تحقیقاتی وسایل ارتباط جمعی. سال ششم، شماره 1، بهار 1374.
2-رسانه ـ فصلنامه مطالعاتی تحقیقاتی وسایل ارتباط جمعی. سال ششم، شماره 8، زمستان 1370.
3-ارتباطات سیاسی ، پرویز علومی ، تهران، انتشارات موسسة نشر علوم نوین، 1370.
4-تبلیغات و جنگ روانی، ترجمه حسین حسینی، تهران، انتشارات دانشگاه امام حسین(ع) 1372.
5-گزیده مقالات سیاسی ـ امنیتی، ترجمة موسسة پژوهشهای اجتماعی، تهران ، 1375
6-مجموعه مقالات اطلاعاتی – امنیتی ، معاونت پژوهشی دانشکده اطلاعات، تهران، انتشارات بینش ، 1375.
7-در آمدی بر روانشناسی اجتماعی، هدایت الله ستوده، تهران، انتشارات آوای نور 1376
8-امنیت ملی و نظام بین المللی ، جلیل روشن دل، تهران سازمان مطالعه و تدوین علوم انسانی دانشگاهی 1374
9-تبلیغات بازرگانی، ترجمه و تالیف محمدکیا، تهران، انتشارات ابن سینا، 1349
10-پنهانکاری و دمکراسی، ترجمه حسین ابوترابیان، تهران، انتشارات اطلاعات، 1366
11-مبنای سیاست بین الملل، ترجمه بهرام مستقیمی و مسعود طارم سری، تهران دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی ، 1376
12-استراتژی بزرگ ، ترجمه کورش بایندر، تهران، دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی 1370
13-جنگ و پاد جنگ، ترجمه مهدی بشارت، تهران ، انتشارات اطلاعات 1375
14-جزوات اطلاعاتی ـ امنیتی
منابع: